door Martijn Koolhoven NIJMEGEN - Nederland telt enkele tienduizenden werknemers die nergens staan geregistreerd. Ze werken met sofi-nummers die niet van henzelf zijn, maar onder andere afkomstig zijn van gestolen paspoorten, geëmigreerde Nederlanders, geremigreerde buitenlanders (teruggekeerd naar land van herkomst) en overleden Nederlanders.

Hoewel ze iedere dag keurig op centrale punten, bijvoorbeeld bij stations en parkeerplaatsen, met busjes worden opgehaald om naar hun werkplek te gaan, zijn ze na hun werk 'nergens' meer te traceren.

Het legertje illegalen heeft toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt en sociale voorzieningen omdat het gebruik kan maken van andermans sofi-nummers.

Vorig jaar berichtte De Telegraaf al, op basis van eigen onderzoek, uitgebreid over het misbruik van sofi-nummers, maar een grootschalig onderzoek van de opsporingsdienst van de zogenaamde 'UWV' (Uitvoering Werknemersverzekeringen), dat twee jaar heeft geduurd, komt nu voor het eerst met harde cijfers over de aard en omvang.

De UWV, waarin de uitkeringsinstellingen Cadans, GAK, GUO, SFB en USZO zijn samengegaan, verzorgt de uitkeringen voor 1,2 miljoen Nederlanders en int de premies bij 390.000 werkgevers met 6,7 miljoen werknemers in dienst.

"We zijn op het topje van een ijsberg gestoten. Gezien de beperkte bestandsvergelijkingen die wij nu hebben gemaakt, moeten we ervan uitgaan dat in Nederland tienduizenden mensen werkzaam zijn die nergens zijn te traceren. Iedere dag gaan ze naar hun werk, maar niemand weet waar ze wonen", aldus Ben Bierens, directeur Bijzonder Onderzoek van de UWV, in een toelichting.

Bij het sofi-onderzoek, waar 32 rechercheurs twee jaar lang hebben gewerkt, is nauw samengewerkt met de arbeidsinspectie en de belastingdienst.

Enkele schokkende resultaten:

- Minimaal 7995 illegalen met 13.000 verschillende dienstverbanden blijken te werken met sofi-nummers, afkomstig van mensen die volgens de gemeentelijke basisadministratie allang naar het buitenland, of met onbekende bestemming, zijn vertrokken. Met andere woorden: de personen komen in Nederland niet meer voor, maar (hun sofi-nummers) werken hier wel. De meeste van deze nummers blijken te zijn verhandeld;

- 7964 van deze 'spookwerknemers' blijken te werken bij 116 ondernemingen, die ieder tot 100 van dit soort illegale werknemers in dienst hebben;

Op 179 sofi-nummers bleken de 'werknemers' meer dan 350 dagen (!) per jaar te werken (totale loonsom): 7,8 miljoen euro;

Duizenden illegale werknemers maken gebruik van slechts enkele honderden sofi-nummers. Zo zijn er 43 sofi-nummers ontdekt waar maar liefst 2623 dienstverbanden (lees: personen) aan zijn verbonden. "Het is geen uitzondering dat op één sofi-nummer 175 mensen werken", aldus de onderzoekers.

Bij het onderzoek zijn de sofi-nummers, afkomstig van vier risicogroepen, tegen het licht gehouden. Het ging om sofi-nummers van overleden personen; sofi-nummers van geëmigreerde Nederlanders en geremigreerde (teruggekeerde) buitenlanders; sofi-nummers waarop meer dan drie dienstverbanden lopen waarop meer dan 70.000 gulden bruto per jaar wordt verdiend en er, afgaande op de registratie, meer dan 350 dagen per jaar (!) wordt gewerkt.

Tot slot zijn de sofi-nummers (periode 2000/2001) onderzocht, waarvan politie of burgers zélf meldde dat er wat loos was.

Een burger trekt meestal aan de bel als studiefinanciering, huursubsidie of toegang tot het ziekenfonds wordt geweigerd omdat, op basis van de UWV-gegevens het inkomen te hoog zou zijn. In bijna 50 procent van deze onderzochte gevallen blijkt dan dat met het sofi-nummer fraude is gepleegd en meerdere personen een arbeidsinkomen verwerven op één en hetzelfde nummer.

Naast grootschalige fraudes zijn ook enkele, in geld minder omvangrijke maar niet minder schokkende, zaken ontdekt die direct te maken hebben met sofi-fraude. Zo kwamen twee ziekenfondsen en een ziektekostenverzekeraar met een wel héél bijzondere melding bij het sofi-team van de UWV. Één verzekerde patiënt met één sofi-nummer bleek in drie verschillende ziekenhuizen tegelijk te zijn geopereerd. In totaal hadden de verzekeraars Hlf. 850.000 uitgekeerd voor de medische ingrepen voordat de fraude werd ontdekt. Onderzoek van het sofi-team wees uit dat de 'echte persoon' van het sofi-nummer op het moment van de medische ingreep kerngezond was en werkzaam was in een betonfabriek. Voor hem in de plaats waren drie andere personen in het ziekenhuis geholpen en bij de inval in de betonfabriek werden 'en passant' ook nog even tien illegalen opgepakt.

Een tweede zaak betreft drie wao-gevallen. Het sofi-team heeft drie wao'ers ontmaskerd die, één al drie jaar, een uitkering voor arbeidsongeschiktheid ontvangen terwijl ze nooit één dag in Nederland hebben gewerkt. Ben Bierens: "Het zijn legaal in Nederland verblijvende mensen, maar ze hebben hier nooit gewerkt.

Uit ons onderzoek blijkt dat ze hun sofi-nummer ter beschikking hebben gesteld om anderen te laten werken om zo een arbeidsverleden op te bouwen, om vervolgens aanspraak te kunnen maken op een uitkering." In totaal moet er voor enkele honderdduizenden euro's worden teruggevorderd. Het UWV-team heeft de indruk dat hier sprake is van een organisatie.

Zie verder:

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 31 juli 2002