AMSTERDAM - Tinus Osendarp was de man die in zijn hoogtijdagen als atleet 'de snelste blanke ter wereld' werd genoemd. Gisteren werd bekend dat Osendarp (86), winnaar van olympisch brons op zowel de 100 als 200 meter tijdens de door het nazi-regime georganiseerde Spelen van Berlijn (1936), afgelopen donderdag na een kort ziekbed is overleden.
De succesvolste sprinter uit de vaderlandse atletiekgeschiedenis zal echter vooral herinnerd worden om zijn oorlogsverleden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde hij met de Duitse bezetter.
Aan het begin van de oorlog werd Osendarp lid van de NSB (evenals zijn ouders) én de Sicherheitsdienst (SD). In de jaren die volgden, nam hij, inmiddels ook lid van de SS, deel aan de jacht op onderduikers en verzetsstrijders. Vanaf 1944 zou hij betrokken zijn geweest bij ten minste 26 arrestaties. Tien van hen overleefden de oorlog niet. Direct na de bevrijding werd Tinus Osendarp, zoon van een Delftse handelaar in groenten en fruit, gearresteerd. Drie jaar later werd hij veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf, maar al in 1952 kwam hij vrij.
De atletiekcarrière van Martinus Bernardus Osendarp begon min of meer als een grap. Als snelle rechtsbuiten bij het Rijswijkse VUC haalde zijn voetbaltrainer hem over deel te nemen aan atletiekwedstrijden. Hij won. Nog datzelfde jaar werd Osendarp derde op de 100 meter bij de NK. Het daaropvolgende seizoen volgde reeds zijn eerste internationale succes: brons op de EK in Turijn. Het hoogtepunt van zijn roem bereikte hij uitgerekend in Berlijn tijdens de Spelen. Eerst brons op de 100 meter, achter de legendarische Jesse Owens en diens landgenoot Robinson, later herhaalde Osendarp zijn stunt op de dubbele afstand (weer achter Owens en Ralph Metcalfe). Bij de 4x100 meter estafette bleef een derde medaille uit. Uitgerekend Osendarp liet na een botsing met een Duitse atleet het stokje vallen. Het mocht niet deren. Een held leek geboren. Een Fokker werd naar Duitsland gestuurd om de sprinter op te halen. Het was een cadeautje van zijn toenmalige werkgever Albert Plesman (KLM). Twee jaar later werd Osendarp in Parijs op beide sprintafstanden overigens nog Europees kampioen.
Osendarp kon, ondanks het uitbreken van de oorlog, nog lang internationaal actief blijven vanwege zijn nationaal-socialistische opvattingen. Zijn overwinningen kwamen de Duitse propagandamachine immers goed van pas. Populair onder de eigen bevolking was hij toen echter allang niet meer. Regelmatig werd hij bij wedstrijden in Nederland uitgefloten. In 1944 liep hij voor het laatst. Na zijn vrijlating in '52 hielp de voormalige KNAU-voorzitter Frans Jutte hem nog aan een baantje in de Limburgse mijnen. Daar dook hij letterlijk onder.
Interviews gaf hij niet vaak. Maar als hij sprak, bleek zeker aanvankelijk weinig berouw over de misdaden die hij in de oorlog had begaan. "Ik heb slechts gedaan wat mij is opgedragen en wat ik volgens mijn opvatting ook verplicht was te doen."
Nils Schumann, de olympisch en Europees kampioen op de 800 meter, verschijnt vanavond (20.15 uur) bij de Papendal Games aan de start van de 800 meter. Hij komt daarin o.a. uit tegen Bram Som en Arnoud Okken alsmede tegen de Zuid-Afrikaan Werner Botha.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}