AMSTERDAM - "De politieke wens om tot eenheid te komen is iets anders dan een gezond bedrijf op poten zetten." Cees Vrins, die gisteren afscheid nam als voorzitter van Abvakabo FNV, ziet alleen een ongedeelde en gezonde toekomst voor de FNV weggelegd als er leergeld wordt betaald uit de mislukte fusie van FNV Bondgenoten.

De grootste vakbond van ons land (485.000 leden), die in 1998 ontstond uit de fusie van de Vervoers-, Industrie-, Diensten- en Voedingsbond, verkeert momenteel in grote financiële en cultuurproblemen. Alleen een keiharde bezuinigingsoperatie kan de megavakbond nog redden, maar dan moeten de bijna 700 werknemers wel hun loonstijging voor dit jaar inleveren. Het hoofdbestuur heeft inmiddels zijn portefeuilles vanwege een gebrek aan vertrouwen ter beschikking gesteld.

Guus van Huygevoort (l) en Cees Vrins ... kritiek De Waal op centrumrechts kabinet te vroeg ...

"Onvoorstelbaar dat dit kon gebeuren. Achter de schermen maakt iedereen in de FNV zich hier grote zorgen over, het is tenslotte niet goed voor het imago van de vakbeweging. Ik hoor hier en daar zelfs dat ze de boel weer willen opsplitsen. Dat commercieel denken niet tot de sterkste kwaliteiten van vakbewegingsbestuurders behoort is bekend, maar dit is wel een dieptepunt. Dat krijg je als je pioniert zonder duidelijke blauwdruk."

Vrins spreekt "niet graag over problemen bij collega-vakbonden", maar dit gaat verder. Alle veertien FNV-bonden verhuizen over een paar jaar bijna allemaal naar Woerden. Vrins, die gedurende zijn 12-jarige voorzitterschap voornamelijk achter de schermen opereerde, was jarenlang fel tegenstander van één ongedeelde FNV. Dat ziet hij aan het einde van zijn carrière opvallend genoeg anders.

Maatschappelijke ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat de vakbeweging zich moet bezinnen op zijn verantwoordelijkheid en de uitvoering daarvan. Daarnaast kampen de FNV-bonden met een gezamenlijk tekort van €130 miljoen. "Laten we eerlijk zijn, het imago van de FNV is er een van petjes, shirts en vlaggen en alles wat ziek, zwak en misselijk is. Daar willen werknemers niet langer bijhoren. Bovendien hebben we er zelf aan meegewerkt dat mensen zelfbewuster zijn geworden." Als de contributies niet verder slinken, ziet Vrins kansen "voor één ongedeelde FNV die onder een beperkt aantal 'labels' actief moet zijn om nog herkenbaar te zijn. De administratie en bedrijfsvoering van alle bonden kunnen wel volledig worden samengevoegd".

De vakbeweging moet niet alleen herkenbaarder, maar vooral ook democratischer worden. "Als je bedenkt dat in de Abvakabo maar 3% van de leden de besluiten neemt, dan is dat een teken aan de wand. Als onze kaderleden in de Bondsraad de gore moed hebben te besluiten dat de uitkeringen in vier jaar met 15% omhoog moeten, maar weigeren de premies en belastingen daarvoor te verhogen, dan is er iets mis. Onze besluitvorming moet weer op de werkvloer worden afgestemd, alleen dan herkennen werknemers er zich weer in."

Zijn vakbonden eigenlijk nog wel representatief? De gemiddelde organisatiegraad in ons land is 28%, maar in sommige, belangrijke, sectoren te verwaarlozen. In de uitzendbranche bijvoorbeeld sluiten de vakbonden een cao af voor ruim 800.000 werknemers, maar vertegenwoordigen nog geen 1% van hen. "Ach, ik heb meer leden dan alle politieke partijen bij elkaar. Ik geef toe dat de representativiteit in de marktsector bedroevend laag is, maar dat is altijd al zo geweest. Dat probleem bestaat in de collectieve sector gelukkig niet. Wat echt telt is of werkgevers een cao met je willen afsluiten en dan is dat dus de maat."

Onder een centrumrechts kabinet van CDA, VVD en Lijst Pim Fortuyn (LPF) wordt het er voor de vakbeweging niet makkelijker op, zo denkt Vrins. "Onzeker maakt dat ze allemaal een boek hebben. Dat van het CDA is tweeduizend jaar oud, de LPF leest Pim Fortuyn en de VVD hanteert het kasboek." Toch kwam de domineesvinger maandag van vakcentralevoorzitter Lodewijk de Waal volgens Vrins te vroeg. "Je moet een nieuw kabinet beoordelen op zijn daden. Het is vervelend voor links maar de kiezers hebben duidelijk gesproken, daar kun je ook als vakbeweging niet aan voorbijgaan."

Vrins kreeg gisteren op zijn ledencongres uit handen van demissionair minister Vermeend (Sociale Zaken) een koninklijke onderscheiding voor zijn vakbondswerk. Hij toont zich terugkijkend op zijn carrière vooral tevreden over "de imagoverbetering van het beroep ambtenaar" die de Abvakabo tot stand heeft gebracht. Daarnaast waren de privatisering van het ABP, de omzetting van de vut-regeling in een flexibel pensioen en de forse ledengroei hoogtepunten voor Vrins.

Hij wordt opgevolgd door Guus van Huygevoort, een vakbondsbestuurder van de oude stempel en met een indrukwekkende staat van dienst. De afgelopen vier jaar was hij vice-voorzitter en cao-coördinator bij Abvakabo. Voor hem is er flink wat werk aan de winkel. De gemiddelde leeftijd gisteren op het ledencongres was ruim 53 jaar. Vier jaar geleden lag de gemiddelde leeftijd nog rond de 50. Of zoals Vrins het zei: "Voor het effectief invullen van het vakbondswerk hebben wij veel meer jongeren, allochtonen en vrouwen nodig. Zij vormen de toekomst van onze beweging."

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 29 mei 2002