AMSTERDAM - In veertig jaar tijd is de koffieprijs nog niet zo laag geweest als nu. De laatste twee jaar zakte de prijs voor een zak bonen met maar liefst 50%. Terwijl koffieboeren over de gehele wereld vechten voor hun bestaan, betaalt de consument nauwelijks minder voor zijn halvepondspak.

Oorzaken voor de crisis zijn onder meer de overproductie en de slechte handelspositie van de koffieproducerende landen. "De laatste tijd zijn er diverse landen bij gekomen die koffie zijn gaan produceren, zoals Vietnam", legt een woordvoerster van Max Havelaar uit. Een paar jaar geleden lag de koffieprijs flink hoger dan nu. Een aantal landen sprong daar op in door nog meer hectaren grond te beplanten met koffie, een aantal andere landen besloot om alsnog met koffie produceren te beginnen. Die koffieplanten leveren nu de eerste oogsten op. Tel de betere productietechnieken erbij op en het wordt duidelijk dat de markt wordt overspoeld met koffie.

Gevolg hiervan is dat de handelspositie van koffieproducerende landen zwakker wordt en de positie van kopers sterker. Continenten die koffie leveren (Latijns Amerika, Afrika en Azië) zullen er alles aan doen om vooral maar hun koffie af te zetten. Dat daarbij onder de productieprijs wordt geleverd, nemen ze dan maar op de koop toe. Leveren is nog altijd beter dan zelf met de koffie te blijven zitten.

Ander probleem voor de koffieboeren is dat ze geen alternatief hebben. Door het weinige geld dat ze verdienen, kunnen ze niet zomaar overschakelen op een ander landbouwproduct. De enige mogelijkheid om meer te verdienen is meer koffie produceren, wat velen dan ook doen. Hierdoor komt er nog meer koffie op de markt en is de vicieuze cirkel weer rond.

Het informatiebureau van koffie en thee is van het rampzalige scenario voor de koffieboeren op de hoogte. "Er worden op internationaal gebied door de ICO, de International Coffee Organisation, allerlei initiatieven genomen om het probleem aan te pakken", zo vertelt woordvoerster Cornelie Krietemeyr. "Zo wordt geprobeerd het koffiedrinken te stimuleren door de consument duidelijk te maken wat de voordelen zijn van koffie." Vooral de Oostbloklanden en China moeten aan de opwekkende drank gebracht worden, maar de koffieverkoop blijft daar flink achter bij de verwachtingen.

"Verder heb je het ICO-quality-improvement program. Doelstelling hiervan is de allerbeste koffiebonen op de markt te brengen en de slechte koffiebonen voor andere zaken te gebruiken, zoals brandstof en compost. Verder wordt er overleg gevoerd tussen koffieproducerende landen en investeringsbanken. Wellicht kunnen er ook andere grondstoffen worden geproduceerd", aldus Krietemeyer.

Een bijna onmogelijke taak. "Koffie is na aardolie het belangrijkste exportproduct voor de zuidelijke landen. Rond de 20 tot 25 miljoen boeren en plukkers zijn direct betrokken bij de koffieoogst. Een veelvoud hiervan is afhankelijk van de handel in koffie", vertelt Hans Bolscher, directeur van de stichting Max Havelaar.

De consument ondertussen merkt niet veel van de koffiecrisis. "De lagere prijzen op de internationale wereldmarkt kun je niet lineair doorvoeren op een pak koffie", legt een woordvoerster van Douwe Egberts Nederland uit. "Er zijn talloze andere zaken die van invloed zijn op de koffieprijs. Zo hebben we altijd te maken met de dollarkoers en de dollar is de laatste jaren flink omhoog gegaan. Verder heb je te maken met transport van het land van herkomst naar Nederland. Daarbij komt nog eens het branden, malen, melangeren en verpakken. Daarna moeten de pakken koffie nog eens naar de winkel worden vervoerd." Douwe Egberts verlaagde de afleverprijzen (de prijs die de supermarkt voor de koffie betaalt) sinds 1998 met 42 eurocent. "Over het algemeen is het zo dat de supermarkt onze prijsverlaging volgt. Het is dus niet zo dat Douwe Egberts de prijs van een pak koffie bepaalt", benadrukt de woordvoerster. "Dat doen de supermarkten zelf. We geven zelfs geen adviesprijs meer."

Nederlanders drinken 151 liter koffie per jaar. Koffie is de meest gedronken drank in Nederland (leidingwater uitgezonderd). Alleen de Finnen, Zweden, Noren en Oostenrijkers drinken meer koffie dan wij.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 28 mei 2002