AMSTERDAM - Voor wat hoort wat. Deze handelsboodschap is de kern van een verlanglijst die de vakcentrale FNV gisteren aan kabinetsinformateur Donner stuurde. De vakorganisatie wil graag met een nieuw kabinet werken aan "meer cohesie in de samenleving en het tegengaan van een tweedeling". Maar niet ten koste van alles.

Lodewijk de Waal ...nieuwe wao lakmoesproef ... (Foto: WFA ENGEL LAMEIJER)

Loonmatiging om het bedrijfsleven weer wat lucht te geven, is alleen een optie als een nieuw kabinet fors investeert in de samenleving en met name in de collectieve sector. Armoede moet worden bestreden en er moet meer geld worden besteedt aan de zorg, veiligheid en het onderwijs.

FNV-voorzitter Lodewijk de Waal geeft " in principe" de voorkeur aan een 'vreedzame coëxistentie' met wat waarschijnlijk een centrum-rechts kabinet wordt van CDA, VVD en de Lijst Pim Fortuyn (LPF). Hij sprak van een "horror-kabinet dat helaas realiteit is geworden maar door goed naar de vakbeweging te luisteren een vruchtbare bodem kan leggen voor samenwerking".

De lakmoesproef voor de FNV is hoe met de wao wordt omgegaan. "Als het nieuwe kabinet het voorstel van de Sociaal-Economische Raad voor een nieuw wao-stelsel overneemt, is er niets aan de hand", aldus De Waal. Gebeurt dat niet dan gaat de FNV zijn eigen weg. "Dan repareren we (inkomensverlies, red.) via de cao's. Ook als dat gepaard gaat met conflicten met werkgevers."

Van een dreigement in een wel heel vroeg stadium wilde De Waal niets weten. "Ik hanteer dan geen botte bijl, maar gewoon de lijmpot." In dezelfde context als de toenadering van De Waal moet ook het balletje worden gezien dat de nieuwe voorzitter van Abvakabo FNV, Guus van Huygevoort, gisteren opgooide. Hij liet weten dat volgend jaar een looneis onder het inflatieniveau 'bespreekbaar' is.

Een looneis onder het inflatieniveau is voor de vakbeweging normaliter zoiets als vloeken in de kerk. Ook de vakcentrale FNV beweerde onlangs nog bij hoog en laag dat bij het vaststellen van de looneis de inflatie de absolute benedengrens is.

Van Huygevoort, die vandaag wordt gekozen als nieuwe voorzitter van de op een na grootste bond in het land (Abvakabo, 360.000 leden), wil een looneis beneden het inflatieniveau overigens alleen in ruil voor investeringen door het kabinet in de publieke sector, het verhogen van het sociaal minimum en afdwingbare afspraken met werkgevers over preventie van arbeidsongeschiktheid en reïntegratie van gedeeltelijk arbeidsongeschikten.

De Waal spreekt van een "interessant idee" dat bespreekbaar is mits "het kabinet ook de andere kant van de deal nakomt. Ook over het exacte inflatiecijfer valt ook nog wel te discussiëren". De nood in het bedrijfsleven als gevolg van de economische groeistagnatie nuanceerde hij sterk. De oproep vorige week van president Wellink van De Nederlandsche Bank om volgend jaar bij de cao-onderhandelingen de lonen te bevriezen, wimpelt de FNV-voorman weg. "Filiaalhouder Wellink is als een klok die elk uur twee keer slaat. Zo'n beetje elk kwartaal trekt hij aan de bel. De FNV is wel bereid per sector te bekijken wat wel en niet verantwoord is."

Een polderakkoord, zoals in 1982 met het Akkoord van Wassenaar (loonmatiging voor behoud van werkgelegenheid) lijkt evenwel nog ver weg. In de wandelgangen van FNV Bouw wordt zelfs van koehandel gesproken. "De oplopende werkloosheid is een probleem waar we ons zorgen om moeten maken, maar de stand van de economie is niet zo dat we de koers radicaal moeten omgooien. Er is een algemeen gevoel dat we uit een dalletje klimmen", zegt cao-coördinator Dick van Haaster. De uitspraak van Van Huygevoort vindt hij "opmerkelijk" en "niet in lijn met het beleid van de FNV".

De christelijke collega's van CNV Bedrijvenbond zullen nooit en te nimmer een landelijk beleid voeren waarin de looneis onder het inflatieniveau uitkomt, aldus cao-coördinator Jaap Jongejan. "Tot op heden was de ondergrens de inflatie, maar als de inflatie stijgt, wil dat niet zeggen dat we meteen meer gaan vragen. Alleen als het slecht gaat met een onderneming en werknemers nemen genoegen met minder salaris in ruil voor een beter pensioen of meer aandacht voor zorg en arbeid, dan kan ik me voorstellen dat de looneis onder de inflatie uitkomt."

Voorzitter Ad Verhoeven van vakcentrale Unie MHP denkt daar anders over. "Van Huygevoort schiet een beetje te ver door", aldus Verhoeven. "Dat is niet nodig. Zo slecht gaat het in Nederland ook weer niet. De koopkracht van de consument, die verantwoordelijk is voor het grootste deel van de economische groei, moet juist op peil blijven." Voor het komend jaar denkt de Unie MHP aan een looneis tussen de 2,5 en 3%.

De uitspraak van Van Huygevoort zorgt in ieder geval voor een jubelstemming bij de werkgevers. Cao-coördinator Jan Willem van den Braak van VNO-NCW spreekt van "verstandige taal. De loonontwikkeling is al een aantal jaren te hoog en dat gaan we nu merken aan de oplopende werkloosheid". Het liefst zou Van den Braak zien dat er dit jaar ook al een flinke pas op de plaats wordt gemaakt. "Een aantal belangrijke cao's moeten dit jaar nog worden afgesloten zoals de cao in de metaalsector, de horeca en het ziekenhuiswezen. "

zoek naar gerelateerde artikelen

di 28 mei 2002