door Joost de Haas NEW YORK - Aan de vooravond van 11 september lijkt de regering van president Bush een mogelijk cruciale inschattingsfout te hebben gemaakt. Het ministerie van Defensie sprak met de zegen van Bush binnenskamers een veto uit over het inzetten van een hightech wapen waarmee de Amerikanen in staat zouden zijn geweest Osama bin Laden in Afghanistan te traceren en uit te schakelen.

Ronald Rumsfeld. (Foto: AP)

Het geheime wapen dat de regering in het voorjaar van 2001 niet wilde gebruiken, was het vernieuwde Predator-surveillancevliegtuig van de CIA. Proeven hadden begin vorig jaar uitgewezen dat met Hellfire-raketten bewapende Predators bij uitstek geschikt waren om Amerika's aartsvijand en zijn terreurtrawanten uit de weg te ruimen.

Maar onder druk van het Pentagon bleef het CIA-vliegtuig aan de grond staan. Minister van Defensie Donald Rumsfeld wilde de inlichtingendienst naar verluidt zo veel mogelijk op afstand houden.

Inmiddels is de Predator uitgegroeid tot een succesvol wapen in de oorlog tegen terroristen. Daags na de aanvallen op New York en Washington lanceerde de CIA diverse onbemande Predators boven Afghanistan.

Bij het begin van de bombardementen op 7 oktober vorig jaar lokaliseerde de CIA een konvooi van Mohammed Omar, de leider van het Taliban-regime dat onderdak bood aan Osama bin Ladens islamitische terroristenbende Al-Qaeda. De militaire top van het Pentagon weigerde echter het groene licht te geven voor een aanval door de Predator.

Ruim een maand later had de CIA kennelijk pas het vertrouwen gewonnen van de generaals. De geheime dienst slaagde erin de derde man uit de organisatie van Bin Laden te doden. Militair commandant Mohammed Atef kwam om het leven na een raketaanval van een Predator.

In de antiterreur-oorlog heeft ook het vanouds gevreesde schaduwleger van CIA-mannen een comeback gemaakt. Agenten van de dienst drongen voor het begin van de oorlog Afghanistan binnen en waren al op de grond actief voordat commando's van de Groene Baretten op het toneel verschenen.

Het schaduwleger roept herinneringen op aan tijden waarin de CIA zich op grote schaal schuldig maakte aan schendingen van de mensenrechten. Eén van de zwartste bladzijden uit de geschiedenis van de CIA betreft de zogeheten 'Phoenix-operatie' tijdens de Vietnam-oorlog. In een poging communistische leiders in Zuid-Vietnam uit te roeien, richtte de CIA een bloedbad aan. Daarbij kwamen tienduizenden mensen om het leven, onder wie veel burgers.

In de jaren tachtig werd de CIA door het Amerikaanse Congres onder vuur genomen wegens hulpverlening aan militaire regimes in Latijns-Amerika. In CIA-trainingsmateriaal uit die jaren werden de voordelen van martelmethodes breed uitgemeten.

"Twintig jaar geleden had niemand het voor mogelijk gehouden dat de CIA ooit weer een paramilitaire eenheid zou oprichten", aldus het Republikeinse Congreslid Porter Goss. "Maar door de oorlog tegen terreur is alles veranderd", zegt de ex-CIA-agent, die de commissie voor de inlichtingendiensten leidt in het Huis van Afgevaardigden.

Volgens Goss is de CIA beter dan het leger in staat om de vijand, die immers geen uniform draagt, te ontwaren.

Het gebruik van dodelijk geweld door de CIA moet geautoriseerd zijn door de president. Daarnaast moet de dienst verantwoording afleggen aan een selecte groep Congresleden die deel uitmaken van de inlichtingencommissies.

Toch maken mensenrechtenorganisaties zich zorgen over ongecontroleerd optreden van de commando's. "De paramilitaire eenheden zijn ongeleide projectielen", meent de groep Human Rights Watch.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 28 mei 2002