AMSTERDAM - Ondernemingsraden staan te watertanden om het old boys network te ontrafelen. Zij willen een man of vrouw in de raad van commissarissen die wèl weet wat er op de werkvloer leeft. Een werknemerscommissaris gaat de meeste ondernemingsraden echter weer te ver.

"Commissarissen zijn vervreemd van het bedrijf", vindt Joek Vlasblom, voorzitter van het MNO, een platform van centrale ondernemingsraden van 35 beursgenoteerde multinationals zoals KPN, Shell en KLM. "Dat komt omdat er bij veel ondernemingen nauwelijks sprake is van het uitwisselen van informatie tussen de raad van commissarissen en de ondernemingsraad."

Ondernemingsraden krijgen, als het voorstel van de Sociaal-Economische Raad (SER) wet wordt, het recht maximaal eenderde van de raad van commissarissen min of meer dwingend voor te dragen. Hierdoor brokkelt de macht van het old boys network, een club mensen die elkaar de bal toespeelt, langzaam af. Vlasblom juicht het voorstel toe, want de huidige commissarissen zijn volgens hem na dertig jaar coöptatiebeginsel - de zittende raad benoemt de nieuwe commissarissen - behoorlijk vastgeroest en vervreemd van de maatschappij.

"Een commissaris denkt het bedrijf te kennen, maar weet vaak niet wat er op de werkvloer leeft", zegt Vlasblom. "Als er bijvoorbeeld veel mensen bij een bedrijf weg gaan, zeggen de commissarissen 'ach, het is de tijd', maar ze staan er niet bij stil dat het aan het beloningssysteem van een bedrijf kan liggen of aan het management."

Als een commissaris een intensiever en meer open contact heeft met de ondernemingsraad is er volgens Vlasblom meer zicht op het functioneren en de toegevoegde waarde van een commissaris. "Hiervoor is een goed contact tussen beide partijen essentieel", zegt de voorzitter. "Nu wordt het bijwonen van de vergadering van de ondernemingsraad door vele commissarissen beschouwd als een verplicht nummertje in de trant van 'Pieterse, jij bent aan de beurt om de vergadering van de ondernemingsraad bij te wonen'. Dan loopt zo'n commissaris aan het eind van de vergadering de deur uit en zegt: 'Zo, ik vond het een leerzaam dagje." Maar er komt geen werknemer in de raad van commissarissen. Van het woord werknemerscommissaris krijgt Vlasblom een nare smaak in de mond.

"Een werknemerscommissaris werkt nou net niet omdat van hem wordt verwacht dat hij deelbelangen in de raad vertegenwoordigt. Maar een raad van commissarissen moet onafhankelijk zijn en toezicht houden", aldus Vlasblom. Voorzitter Riny Relou van de centrale ondernemingsraad van het supermarktbedrijf Laurus sluit zich daar bij aan. "De term werknemerscommissaris is een beladen term. Commissarissen zijn er voor het algemeen belang. Ik vind sowieso dat geen oud-bestuurder of werknemer van het bedrijf zelf in de raad van commissarissen moet komen."

In de aanloop van het SER-voorstel, dat in grote lijnen door het kabinet is overgenomen, is een Nationaal Commissarissenregister opgericht. Dit is een lijst met namen van hoogleraren, directeuren van grote werkmaatschappijen en topadviseurs die niet tot het old boys network behoren, maar graag een of meerdere commissariaten willen vervullen. Directeur Olaf Smits van Waesberghe verwacht niet dat bedrijven als KPN of Akzo bij hem zullen aankloppen voor een kandidaat-commissaris.

"Ik kan mijn ambities wel heel hoog stellen, maar ik blijf liever met beide benen op de grond", zegt Smits van Waesberghe. Hij zet in op de middelgrote bedrijven waar de ondernemingsraden zelf niet het netwerk hebben om een kandidaat voor te dragen.

"Het commissarissenregister is een van de kanalen waarop we kunnen terugvallen", zegt Vlasblom. "Maar wij hebben onze eigen netwerken." Voor de ondernemingsraden geen Aernout Loudon (commissaris bij onder meer ABN Amro en HBG) of Henny de Ruiter (commissaris bij onder meer Ahold en Aegon) aan de notenhouten tafel. "Ik denk niet aan een bepaalde hoek, zoals de vakbond. Ik kan me wel voorstellen dat we met de vakbonden een profiel voor een kandidaat-commissaris zullen opstellen. Maar het is niet zo dat we alleen maar kijken naar mensen als Johan Stekelenburg (voormalig vakbondstopman, red.). We zullen in ieder geval geen kandidaat-commissarissen uit het old boys network voordragen. Want als je dat netwerk wilt doorbreken, zul je met een ander type moeten komen dat wèl met beide benen op de grond staat."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 20 april 2002