DEN HAAG - Het tweede kabinet-Kok is gevallen. Minister-president Wim Kok heeft gistermiddag na urenlang crisisberaad het ontslag van zijn voltallige paarse kabinet bij koningin Beatrix op Huis ten Bosch aangeboden. Daarmee is het tweede paarse kabinet van PvdA, VVD en D66 slechts een maand voor de verkiezingen toch nog gestruikeld over het kritische NIOD-rapport over de val van de Bosnische enclave Srebrenica.

(Foto: EPA)

Alle tekortkomingen van drie opeenvolgende kabinetten, zoals het sturen van Nederlandse militairen op een 'mission impossible', de rol van Nederland als lid van de Internationale gemeenschap bij de val van Srebrenica en de misleidende informatie van de eigen militaire top waren voor Kok aanleiding om zijn ontslag aan te bieden.

Alle andere ministers en staatssecretarissen verklaarden zich solidair met Kok, die gisteren de verantwoordelijkheid nam.

"Ik ben tot de slotsom gekomen dat de ernst van de bevindingen van het NIOD, bevindingen die betrekking hebben op een periode waarin opeenvolgende kabinetten van uiteenlopende samenstellingen verantwoordelijkheid hebben gedragen, niet zonder politieke consequenties mogen blijven," aldus de premier in zijn emotionele verklaring in de Tweede Kamer.

Koningin Beatrix heeft de demissionaire ministers en staatssecretarissen gevraagd om tot de komst van een nieuw kabinet de lopende zaken te behartigen. Alle bewindslieden, inclusief de ministers Pronk (Milieu) en De Grave (Defensie), hebben daarop besloten aan te blijven. CDA-voorman Balkenende richt vandaag in het Kamerdebat zijn pijlen op De Grave. Balkenende vraagt zich af of De Grave nog geschikt is om als demissionair minister maatregelen te nemen op zijn departement.

De stap van Kok wordt door politieke kopstukken als 'dramatisch' omschreven. VVD-voorman Dijkstal noemt het aftreden "een verstrekkende daad". Volgens PvdA-leider Melkert had Kok graag "de eindstreep" op 15 mei willen halen. "Dit is een indrukwekkend besluit van Kok dat diep respect verdient," zo wees Melkert op het einde van acht jaar paarse samenwerking.

Volgens Kok was het een rationeel besluit met voor hem zelf "emotionele gevolgen". "Ik heb vrede met mijn eigen besluit en mijn collega's hebben met hun daad solidariteit betuigd," aldus Kok. "Ik heb niets om mij voor te schamen. Dit besluit was buitengewoon ingrijpend en moeilijk voor mezelf. Ik sta voor wat ik heb gedaan. Ik kan iedereen recht in de ogen kijken."

Het kabinet onderschrijft de conclusies van het NIOD-rapport. Kok benadrukte dat de schuld van de massamoord in Srebrenica volledig bij de Bosnische Serviërs ligt. "In het bijzonder bij generaal Mladic, een oorlogsmisdadiger die niet mag ontkomen aan berechting in Den Haag," aldus Kok. "Nederland neemt nadrukkelijk niet de schuld op zich voor de gruwelijke moord op duizenden moslims in 1995."

Het kabinet wankelde al nadat de ministers De Grave en Pronk de afgelopen dagen dreigden met aftreden. Volgens Kok heeft dit echter geen invloed gehad op zijn uiteindelijke besluit. "Dit is voor mij een 100% persoonlijke, integere afweging geweest," aldus Kok, die in het weekeinde voor zichzelf de knoop al had doorgehakt.

Volgens De Grave kon er geen andere conclusie worden getrokken na het het verschijnen van het NIOD-rapport. "Dit besluit van dit kabinet was onvermijdelijk," aldus de minister na het crisisberaad. "Dit is een waardig einde van het Paars II," aldus vice-premier Borst.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 17 april 2002