AMSTERDAM - Overheidsinstanties weigeren om bouwbedrijven vergoedingen te betalen voor het maken van offertes. In het eerste kwartaal van dit jaar bleek de Rijksoverheid in slechts 3% van alle openbare aanbestedingen bereid om een vergoeding aan bouwbedrijven toe te kennen voor het maken van een offerte, zo blijkt uit berekeningen van het Adviescentrum Aanbestedingen (Aca).

Het bouwbedrijf dat de opdracht binnenhaalt, zou géén vergoeding voor rekenwerk krijgen. (Foto: Dijkstra bv.)

"En als de rekenvergoeding wél wordt betaald, zijn de overheidsinstanties veelal vergeten om de betreffende paragraaf te schrappen", zo constateert woordvoerder Paul Wouters van het Algemeen Verbond Bouwbedrijf (AVBB). "Wij hebben daarom voortdurend contact met onderdelen van de Rijksoverheid om ze te bewegen tot medewerking aan het betalen van rekenvergoedingen."

Het betalen van rekenvergoedingen is niet verplicht. Samen met overheidsinstanties heeft het AVBB per 1 september van het vorige jaar nieuwe regels opgesteld hoe partijen moeten handelen bij aanbestedingen van bouwwerken. Ze raakten het overal over eens. Behalve over het betalen van rekenwerk. Wel werden daarover vrijblijvende voorschriften opgesteld. Zo zou het bouwbedrijf dat de opdracht binnenhaalt, géén vergoeding voor het rekenwerk krijgen. De tien daaropvolgende offertes van bouwbedrijven wél.

Daarbij spant de Rijksoverheid de kroon, aldus directeur Armand Doggen van het Aca. "Lokale overheden, zoals gemeenten, betalen een enkele keer." Maar de meeste overheidsorganen willen er niet aan. "Nog steeds gaan de meeste overheidsinstanties het maken van duidelijke afspraken over het betalen van rekenvergoedingen uit de weg", zo klaagt de AVBB-zegsman. Zo laat de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) weten geen trek te hebben in een verplichte vergoeding. "Als bouwbedrijven sowieso een vergoeding krijgen voor het maken van offertes, is er weinig stimulans om doelmatig te calculeren", is het standpunt van de VNG-directie.

Volgens bouwbedrijven is het niet betalen van deze zogeheten rekenvergoeding echter dé kern van de bouwfraude. Juist daardoor zou het verboden vooroverleg tussen bouwers in stand worden gehouden. Daarin worden tussen bouwbedrijven afspraken gemaakt wie tegen welke prijs een opdracht aanneemt en welk deel wordt doorgesluisd aan de bouwers die de order mislopen.

De bouwsector kent al jaren een klassieke rolverdeling: "Je kunt ervan uitgaan dat aannemers bij de meeste opdrachten boven het half miljoen met elkaar rond de tafel gaan zitten. Daar werd bepaald wie de laagste offerte aanbiedt en welke vergoeding de overige aannemers kregen voor gederfde inkomsten", zo legt een gepensioneerde projectontwikkelaar uit. "Helemaal waterdicht is die methode echter niet. Soms gaan bouwbedrijven ook onder de afgesproken prijs zitten om een concurrent terecht te wijzen. Dat doet zich bijvoorbeeld voor als een aannemer duidelijk wil maken dat de ander uit 'zijn' regio moet blijven."

Volgens de gewezen projectontwikkelaar is het niet ongewoon dat de diverse aannemers die een offerte willen uitbrengen op een project ergens bij elkaar komen, bijvoorbeeld in een wegrestaurant, en daar elk een gesloten envelop met hun begroting op tafel leggen. Nadat de enveloppen zijn geopend, krijgt degene met het laagste bod in principe de opdracht. Vervolgens wordt in onderling overleg de prijs vastgesteld die aan de opdrachtgever zal worden gevraagd.

De bedrijven die de opdracht mislopen wordt dan vaak 'rekengeld' toegekend, ofwel een bedrag waarmee zij hun kosten voor het opstellen van de begroting kunnen dekken. "Dan moet je denken aan het loon van de calculator. Die kost al snel €500 per dag."

Dergelijke vormen van vooroverleg met rekenvergoedingen en zogeheten prijsverbetering komen al vele tientallen jaren in de bouw voor en worden van oudsher beschouwd als een soort marktordening. "Iets wat je altijd doet is plotseling fraude. Dat vind ik maar vreemd", zegt een directeur van een bouwbedrijf in het noorden van het land daarover. Met het toekennen van rekenvergoedingen zou volgens de bouwers met deze traditionele werkwijze gebroken kunnen worden.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 6 april 2002