DEN HAAG - Bij de uitwerking van het contract tussen de Nederlandse overheid en de bedrijven die willen meebouwen aan de Joint Strike Fighter (JSF) liggen forse problemen op de loer. Het concept-contract is nog steeds niet gereed, en de industrie is onaangenaam verrast door de bepalingen die het kabinet in deze 'Letter of Intent' wil zetten.

Nederland doet voor €858 miljoen mee aan de ontwikkeling van de JSF, de F35 van Lockheed Martin die de opvolger van de F16 gaat worden. De overheid schiet in de komende tien jaar het leeuwendeel van dat bedrag voor.

De Nederlandse bedrijven die meedoen aan de bouw van de Joint Strike Fighter, hebben met grote verbazing gereageerd op een brief van staatssecretaris Van Hoof.

De bedrijven die van de JSF-productie gaan profiteren, zoals Stork en Philips, zullen over enkele jaren 3,5% van hun miljarden aan JSF-omzet gaan afdragen om dit geld terug te betalen aan de overheid.

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft staatssecretaris Van Hoof (Defensie) mede namens een hele trits ministers, dat het consortium van bedrijven dat in het JSF-project stapt als geheel verantwoordelijk is voor een volledige terugbetaling. Als een van de bedrijven ooit failliet gaat of uitstapt, zullen de overige het aandeel van dit bedrijf in de terugbetaling moeten overnemen.

Bij de industrie is gisteren met grote verbazing op deze bepaling gereageerd. Men wist niet beter dan dat elk bedrijf verantwoordelijk is voor het afdragen over de eigen omzet. Een tweede verrassing voor de bedrijven was de keuzemogelijkheid die gaat spelen in 2008, als de manier waarop de industrie terugbetaalt definitief wordt vastgesteld. In dat jaar kan de laatste stand van de dollarkoers en het aantal te bouwen toestellen worden meegenomen.

Vorige maand meldde het kabinet dat dit kan resulteren in een verandering van het afdrachtspercentage van 3,5%. Nu blijkt dat de industrie ook volgens een ander systeem mag gaan terugbetalen waarbij vaste bedragen zullen gelden. In beide gevallen gelden de afspraken 'for better and for worse': na 2008 zullen ze niet meer worden veranderd, ook al veranderen de omstandigheden drastisch.

Bij het bedrijfsleven is men er vooral voor beducht dat de afdrachten groter zullen worden dan het vorige maand afgesproken niveau van €191 miljoen in euro's van nu. Dat kan gebeuren als tegen 2008 blijkt dat het JSF-project fors gaat tegenvallen. In dat geval wil de overheid toch het voorgeschoten geld terugzien, ook al zal het bedrijfsleven veel minder omzet draaien dan gehoopt. De bedrijven vrezen dat zij dan verlies gaan maken op de JSF-productie.

Het kabinet benadrukt verder dat het bedrijfsleven al het door de overheid voorgeschoten geld moet terugbetalen, inclusief de €42 miljoen aan subsidie die minister Jorritsma (Economische Zaken) op het laatste moment van haar begroting haalde om het laatste gat in de financiering te dichten.

Een verdere onzekerheid voor de bedrijven is de mogelijkheid dat Nederland minder toestellen gaat aanschaffen dan de 85 waarvan nu sprake is. Er zijn dan ook minder kortingen op de aanschaf die nodig zijn om het financieringsplan van de JSF-deelname rond te maken. De industrie zal ook dat gat moeten opvullen, aldus het kabinet.

Met de VS heeft ons land afgesproken dat Nederland niet extra hoeft te betalen als de ontwikkelingskosten van de JSF, die nu worden geschat op $30 miljard, uit de hand lopen. Wel krijgt ons land royalties op de JSF-verkoop aan derde landen naar rato van de bijdrage in de ontwikkelingskosten. Deze royalties vormen een belangrijk deel van de Nederlandse financieringsconstructie.

Als ons land niet meebetaalt aan de extra ontwikkelingskosten zullen deze royalties dan ook minder worden. Wellicht is het daarom aantrekkelijk om in zo'n geval toch mee te betalen aan de duurdere ontwikkeling, stelt het kabinet. Vertegenwoordigers van de industrie, kennisinstituten, en de concurrerende vliegtuigbouwers Dassault en Euro-fighter zullen maandag in een hoorzitting van de Tweede Kamer uitleg geven over de JSF-deelname.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 8 maart 2002