José Hilgersom ... resultaatgericht werken ...

DEN HAAG - Naast de plannen voor een nieuwe opzet van de wao zijn er tegelijkertijd maatregelen nodig om wao-ers veel intensiever te begeleiden in hun zoektocht naar een baan. Deze hartenkreet slaakt directeur José Hilgersom van de Haagse sociale dienst. Zij werd onlangs uitgeroepen tot overheidsmanager van het jaar vanwege de effectieve wijze waarop haar organisatie bijstandsgerechtigden aan het werk helpt.

"Er wordt nu door de sociale partners, de Tweede Kamer en het kabinet gediscussieerd over een wijziging van de structuur van de wao," zegt de gelauwerde topambtenaar. "Dat is prima, maar er moet ook worden gekeken naar doelmatiger methoden om gedeeltelijk arbeidsongeschikten weer aan een baan te helpen. Als ik kijk naar Den Haag, dan zie ik dat het aantal bijstandsgerechtigden is gedaald, maar de hoeveelheid wao-ers gestegen. Dan denk ik dat het tijd wordt eens te kijken of de uitstroom uit de wao niet effectiever kan worden geregeld. Bijvoorbeeld op de manier waarop wij hier in Den Haag bijstandsgerechtigden met behulp van bijscholing en psychische en sociale hulp aan een baan helpen. Deze aanpak is voor de vermindering van het aantal wao-ers misschien wel veel doelmatiger dan een structuurwijziging."

Het geheim van de werkwijze van de Haagse sociale dienst, die meer te doen krijgt als de omstreden SER-plannen zouden doorgaan om gedeeltelijk arbeidsongeschikten niet langer wao maar bijstand te geven, is volgens José Hilgersom de 'integrale aanpak'. "De mensen die de bijstandsuitkeringen toekennen en de medewerkers die de klanten begeleiden op weg naar de arbeidsmarkt zitten in één dienst", zegt ze. "Het voordeel van deze opzet is dat de lijnen kort zijn. Op het moment dat een bijstandsconsulent vindt dat een klant bepaalde scholing en psychische en sociale hulp nodig heeft, dan moet hij die onmiddellijk kunnen krijgen en niet pas over een half jaar. Anders is hij niet meer gemotiveerd."

De overheidsmanager van het jaar wijst erop dat een goede controle en een streng sanctiebeleid de tweede 'succesfactor' van het Haagse model is. Een rapport van het ministerie van Sociale Zaken beaamde dit onlangs. "Onze klanten moeten vaak op controle komen", vertelt ze. "Dan wordt gesproken over de taalcursus die zij dienen te gaan volgen of over de hulp die zij gaan zoeken bij een psycholoog om van hun faalangst af te komen. Als nou blijkt dat zij daar niet naartoe gaan, dan wordt dat gemeld aan hun bijstandsconsulent en kan die actie ondernemen. Dat hoeft nog niet meteen te betekenen dat hun uitkering wordt ingetrokken, maar het kán wel en gebeurt ook wel eens. Meestal volstaan we echter met andere sancties, zoals boetes of kortingen op de uitkering. Onze cliënten weten dat en houden zich dus meestal aan de afspraken."

Volgens de 47-jarige econome, die eerder bij de universiteit van Amsterdam en op het ministerie van Financiën werkte, ontbreekt het de 'staatsuitkeringsinstelling' UWV, ook verantwoordelijk voor de reïntegratie van arbeidsongeschikten, nou juist aan dit in haar ogen cruciale persoonlijk contact met de cliënt. "Ze kopen wel speciale reïntegratieprogramma's in op de commerciële markt, maar een persoonlijke begeleiding van de klant op basis van een uitgebreide analyse van wat het beste voor hem is, die is er niet. De cliënt krijgt te weinig aandacht. Alles gaat schriftelijk via standaardformulieren. Het zou goed zijn als er behalve naar wijziging van de wao-structuur ook daar eens naar werd gekeken."

José Hilgersom is voorstander van een bedrijfsmatige opzet van de overheidsinstellingen, een trend uit de jaren negentig die al weer over zijn hoogtepunt heen is. "Het is geld van de belastingbetaler en dat moet effectief en goed worden beheerd", zegt ze. "Maar er is natuurlijk een verschil tussen een bedrijf en de overheid. Wij hebben een maatschappelijk doel. Ik ben echter voor resultaatgericht werken met kerngetallen. Dat doen wij al jaren. Wij stellen van te voren vast hoeveel mensen wij per jaar naar de arbeidsmarkt willen begeleiden en stemmen daar ons beleid op af." Zo slaagde de Haagse sociale dienst er vorig jaar in om bijna 3000 van de 22.500 bijstandsgerechtigden aan werk te helpen.

De overheidsmanager van het jaar vindt het vanwege de plicht van de overheid om het geld van de belastingbetaler goed te beheren dan ook terecht dat minister Vermeend (Sociale Zaken), gesteund door de Kamer, een 'zwaar punt' maakt van de controle van het vermogen dat allochtone bijstandsgerechtigden eventueel hebben in Marokko. "Als zij hier een uitkering krijgen, dan hebben wij ook het recht hun vermogen te controleren. Dat doen we met autochtone bijstandsgerechtigden immers ook." Ze onderstreept echter dat er geen aanleiding is te veronderstellen dat alle Marokkanen in Nederland met een uitkering vermogen in hun moederland hebben. "Vorig jaar hebben we in 15 gevallen een aanvraag voor controle in Marokko ingediend. Het kan nu alleen niet meer worden gecontroleerd."

De weigerachtige houding van de Marokkaanse regering vindt José Hilgersom niet handig. "Het lijkt nu net of ze iets te verbergen hebben. Dat is ongunstig voor het imago van de Marokkanen in Nederland."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 19 februari 2002