GOMA - Minstens 45 mensen zijn gedood en 300.000 mensen op de vlucht geslagen door de uitbarsting van een vulkaan bij Goma in het oosten van Congo. Goma is de plaats waar honderdduizenden vluchtelingen een onderkomen vonden na de genocide in 1994 in Rwanda. Nu moeten dezelfde mensen opnieuw vluchten, ditmaal voor alles vernietigend natuurgeweld.

Tienduizenden inwoners van de Congolese stad Goma vluchten voor de vulkaanuitbarsting. (Foto: AP)

Donderdagochtend om vijf uur was er een enorme knal te horen vanaf de top van de vulkaan Nyiragongo, een van de acht vulkanen rond Goma, langs de oever van het Kivu-meer, in het hart van Afrika. Een deel stortte in en dat was het begin van een van de meest verwoestende uitbarstingen ooit van de Nyiragongo, een van de weinige actieve vulkanen van Afrika.

Vanaf de oostelijke, westelijke en zuidelijke hellingen begonnen lavastromen met verrassende snelheid te stromen door de jungle, waar een van de laatste berggorillapopulaties ter wereld leeft. Tientallen alleenstaande huizen in het oerwoud werden verwoest terwijl het roodgloeiende gesteente zich een weg baande door het oerwoud, op weg naar Goma naast het Kivu-meer, waar een half miljoen mensen leven.

Gistermiddag was Goma veranderd een spookstad. Een van de lavastromen heeft de stad inmiddels in tweeën gesplitst. Complete wijken zijn verdwenen onder het zwarte gesteente, dat op sommige plaatsen rood gloeit door de verzengende hitte onder de zwarte korst. Af en toe zijn explosies te horen van benzinestations en gastanks die door de lava zijn bedekt. Verder heerst er stilte in de normaal levendige grensplaats.

De duizenden die hun huizen halsoverkop zijn ontvlucht, gaven plunderaars de kans zich uit te leven op hun bezit. Tot het moment dat de lava ook hen de terugweg afsneed. Er zijn al berichten binnengekomen van mensen die half gemumificeerd werden uitgegraven uit afgekoelde lava. Boven de stad hangen vulkanische gassen; het ziet eruit als de dikst mogelijke smog. Ondertussen is op de achtergrond de vulkaan zelf te zien, waar nog steeds een dreigende pluim boven hangt.

Aardschokken worden steeds opnieuw gevoeld en geven de weinigen die zijn achtergebleven het gevoel dat de Nyiragongo op het punt staat te exploderen op dezelfde ongeëvenaard explosieve manier zoals de Krakatau in Indonesië dat deed in 1883. Goma is per vliegtuig onbereikbaar geworden; lava heeft ook de landingsbanen van het vliegveld bedekt. Opslagplaatsen voor kerosine bij het vliegveld branden. De VN heeft een basis voor hun personeel vlakbij het vliegveld geëvacueerd.

300.000 mensen zijn inmiddels gevlucht, het merendeel richting Rwanda. Deze merendeels Hutu-vluchtelingen kwamen ruim zeven jaar geleden aan in Goma. Ze vluchtten vanuit Rwanda nadat daar een door Hutu's en extreme Tutsi's georganiseerde massaslachting zich uiteindelijk tegen henzelf had gekeerd. In Goma bevonden zich de afgelopen jaren duizenden sympathisanten van de Interahamwe, ook wel de 'SS van de Hutu's' genoemd.

Een deel van hen bevindt zich nu, na de uitbarsting, weer op Rwandees grondgebied. De grote vraag is hoe de plotselinge aanwezigheid van honderdduizenden Hutu's de politiek van de regering in Kigali beïnvloedt. Kan dit het begin zijn van opnieuw een oorlog in Rwanda? Kan het aanleiding vormen voor president Joseph Kabila in de Congolese hoofdstad Kinshasa om opnieuw een offensief tegen de Oost-Congolese rebellen in te zetten? De regio is zo instabiel, zo bleek de afgelopen vier jaar, dat alle scenario's geloofwaardig zijn. In dit deel van Afrika kan zelfs een vulkaanuitbarsting het begin zijn van een nieuwe politieke episode.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 19 januari 2002