AMSTERDAM - We hebben het waarschijnlijk aan onszelf te danken. Vet geworden van alle successen, dachten we lui achteroverhangend dat Oranje de wereld zou blijven veroveren. Verwend als we waren, was de kans op nederlagen uit het oog verloren. Na twaalf maanden staan we echter weer met beide benen op de koude grond. Een droom armer, een complex rijker. Op medelijden hoeven we niet te rekenen. Buitenlandse kranten gelezen? We worden anno 2001 uitgelachen, bespot. Omdat we tot over onze oren in de doping zitten, een bondscoach hebben die niets van voetballers begrijpt, onze schaatsers op de verkeerde momenten pieken en we de laatste tijd meestal blijven steken op zilver. De gouden eeuw ligt achter ons.

Wat is er over van alle dromen? Bij uitstek het grootste trauma: het wereldkampioenschap voetbal in Japan en Zuid-Korea aankomende zomer, in één keer, poef, weg. Louis van Gaal beloofde de eerste wereldtitel voor Oranje in de geschiedenis. Maar de Amsterdammer, die we zes jaar geleden nog in ons hart sloten - zijn karakter was gemakkelijker te verteren met die prachtige cup met grote oren in zijn handen vastgeklemd - heeft nu afgedaan, omdat hij zijn toezegging niet kon waarmaken. Dat zijn daden niet in de lijn van zijn woorden lagen, was op zichzelf nog te verteren. De manier waarop kwetste de natie echter in de ziel. In het land van het poldermodel, waar protesteren tot het verleden behoort en men eeuwig het compromis zoekt, faalden de bondscoach en zijn selectie het eens te worden over de indeling tijdens een paar dagen samenzijn. De voetballers wensten vrijheid, Louis van Gaal eiste discipline.

De verschillen onderling waren te groot. Nooit zou Oranje een bolwerk vormen. De eerste thuiswedstrijden waren belabberd. Op zichzelf niet erg; in het verleden waren de kwalificaties van het Nederlands elftal slechts zelden overtuigend. Maar voor de eerste keer in vijftien jaar kwalificatievoetbal bleek Oranje óók op het moment dat het er werkelijk om ging, niet in staat een vuist te maken.

Ach, misschien was het geluk wel gewoon op. De kansen die Oranje creëerde in de allesbeslissende wedstrijd tegen de Ieren waren groot. Jason McAteer deed echter datgene, wat Oranje bijna een hele wedstrijd verzuimde, gewoon hup, bal tegen het netje. Was het stuivertje de andere kant op gevallen, hadden de spelers van het Nederlands elftal nu in ieder geval geen last van een wereldwijd imagoprobleem.

Wat dat betreft: Louis van Gaal min-min. Dat hij opstapte na het 'Drama van Dublin' is terecht. Het geschreeuw waarmee hij zich tijdens een live tv-uitzending profileerde - trouwens een nieuw fenomeen in 2001: rechtstreekse persconferenties van trainers die opstappen - maakte van hem een slechte verliezer. Dat had niks met de tweede min te maken. Die kwam pas om de hoek kijken bij de oefeninterland tegen Denemarken (1-1). Het nieuws rond de verschijning van stripteasedanseres Kyra Eggers de avond voor de wedstrijd, had hij onmiddellijk de grond in moeten boren. In een officieel persbericht liet hij echter weten dat er inderdaad enkele vrouwen ronddwaalden in het spelershotel, maar dat ze allemaal tegen bedtijd het hotel uit waren gezet. Je hoort de rest van de wereld denken: ja ja. Waar rook is, is vuur.

En we hebben toch al zo'n lekker imago. Nandrolonaffaire op nandrolonaffaire. Eerst Edgar Davids, toen Frank de Boer, ten slotte Jaap Stam. Grote namen in de voetballerij. Allemaal ontkenden ze. Het leed was echter niet meer te overzien. Zoveel Oranjespelers tegelijk? Dat kon geen toeval zijn. Nederlanders kwamen bekend te staan als dopinggebruikers. Zelfs Inge de Bruijn moest eraan geloven. Ook Nederlandse hè, dus verdacht. Op de WK in het Japanse Fukuoka was ze weer goed voor driemaal goud, op de EK kortebaan voegde ze daar twee gouden plakken bij. Er zal wel een luchtje aan zitten, dacht het buitenland. Wij weten beter. Inge de Bruijn is met recht Sportvrouw van het Jaar.

De turnsters pakten de titel Sportploeg van 2001. Veelzeggend. Een vijfde plek op de wereldkampioenschappen turnen in het Belgische Gent was al voldoende voor de onderscheiding. Tot verontwaardiging van de Oranjetennissers, die onder leiding van coach Tjerk Bogtstra eerst verrassend titelverdediger Spanje vernederden, daarna Duitsland, om vervolgens tegen de latere Davis Cupwinnaar Frankrijk het kortste strootje te trekken. Raemon Sluiter, die zich in de eerste twee wedstrijden ontpopte als reuzendoder en daarmee uitgroeide tot publiekslieveling, moest tot zijn grote verdriet in de wedstrijd tegen de Fransen geblesseerd opgeven. Wie niet in aanmerking kwamen voor een prijs, maar wel het hoogste behaalden in hun sport: de vrouwen van hockeyclub Den Bosch en de mannen van Bloemendaal veroverden de Europa Cup I. Schaatser Carl Verheijen pakte tijdens de WK afstanden goud op de tien kilometer, Bob de Jong deed hetzelfde op de vijf. Judoka Mark Huizinga werd Europees kampioen. Ook het schaak- en honkbalteam bleken de sterkste in Europa. Rintje Ritsma mocht zichzelf voor de vierde keer in zijn carrière wereldkampioen allround noemen en voor rolstoeltennisster Esther Vergeer bleek tevens de mondiale titel weggelegd. En alsof alle successen tijdens Sydney nog niet voldoende waren voor Leontien van Moorsel, eiste de wielrenster dit jaar doodleuk de wereldtitel achtervolging op.

'Last but not least' was er natuurlijk Erik Dekker. De eerste Nederlander die het wereldbekerklassement wielrennen veroverde. Die prestatie leverde hem heel terecht de uitverkiezing Sportman van het Jaar op. Terwijl Servais Knaven Parijs-Roubaix, de Hel van het Noorden, won na een ontsnapping in de slotfase, klopt Dekker Tourwinnaar Lance Armstrong in de sprint van de Amstel Gold Race. Niet alleen de wereldbeker, ook Dekkers dagzege in de Tour de France, in Pontarlier, gold als opsteker.

Maar dan zijn alle echt aansprekende successen toch wel zo'n beetje besproken. De rest van het Nederlandse topsportsegment moest vooral genoegen nemen met 'net niet'. Corine Dorland tweede op het WK veldrijden, Daphny van den Brand derde. De Duitse Hanka Kupfernagel stond met het goud in hun gezicht te zwaaien. Richard Groenendaal kwam niet eens zover. Hij viel en was kansloos. Nee, dan het EK allroundschaatsen, waar sinds 1991 altijd een Nederlander de overwinning opeiste. Ooit wel eens gehoord van Dmitri Sjepel? De Rus maakte een einde aan de tien jaar lange Oranjehegemonie, die aan deze titel kleefde.

Zo waren er meer zorgen. Zeiler Roy Heiner werd na een maandenlange voorbereiding op de prestigieuze Volvo Ocean Race na de eerste etappe ontslagen als schipper van de Assa Abloy. De handbalvrouwen - al zes jaar bezig door te stoten naar de wereldtop - moesten op het WK weer genoegen nemen met uitschakeling in de kwartfinales. Tegen Zweden werd nipt met één punt verschil verloren. Saillant detail: vijf gemiste strafworpen. Bondscoach Bert Bouwer moet maar eens met Louis van Gaal gaan praten. Driebandenbiljarter Dick Jaspers verzuimde zijn wereldbekertitel te verdedigen. Wéér zijn eeuwige rivaal Torbjörn Blomdahl, die roet in het eten gooide. En ook de bridgers verzuimden hun WK-titel te prolongeren en gingen veel te snel naar huis.

Daarmee is de gifbeker nog niet leeg. Het Nederlandse vrouwenhockeyteam, de dressuurploeg én Arjen Teeuwissen, judoka Deborah Gravenstijn, atleet Kamiel Maase. Allemaal visten ze wel ergens op een WK of EK zilver op. Aan de andere kant: zij hadden tenminste nog iets in handen. Dat geldt niet voor de lang geblesseerde Richard Krajicek en Jos Verstappen. Terwijl Michael Schumacher wereldkampioen Formule 1 werd, sprokkelde de Limburger slechts één WK-punt bij elkaar. Is dat overtuigend genoeg voor de Arrows-leiding of zit Heinz-Harald Frentzen volgend seizoen op zijn stoeltje?

Allemaal zorgen. Als je het vergelijkt met wat er in de VS gebeurde, valt het natuurlijk in het niet. Daar kwam het sportleven volledig stil te liggen door de aanslagen in New York en Washington. Voor het eerst sinds D-Day werd er geen honkbal gespeeld in Amerika. In Europa drong het besef over wat er nou precies aan de hand was op 11 september niet bij iedereen goed door. De Europese voetbalbond UEFA eiste op de rampdag dat het schema van de Champions League en UEFA Cup niet in de war zou worden gegooid. Landskampioen PSV en Roda JC moesten dan ook 'gewoon' voetballen. Een dag later laste de UEFA alsnog alles af.

Feyenoord kon door het uitstel even wachten, voordat het tegen titelverdediger Bayern München mocht voetballen. Het bleek slechts uitstel van executie. Zowel Feyenoord als PSV zakte door het ijs in de eerste ronde van de Champions League. Beide Nederlandse clubs werden doorverwezen naar het UEFA-Cuptoernooi. Het treurige kwaliteitsverschil tussen het Nederlandse voetbal en de wereldtop kwam echter het schrijnendst aan de oppervlakte drijven bij Ajax. De Amsterdammers kwalificeerden zich in eerste instantie voor de voorronde van de Champions League. Na één thuisduel tegen Celtic (3-1 nederlaag) bleken Adriaanse & Co echter al te licht. Ook de 'troostprijs', uitkomen in de UEFA Cup, werd verspeeld. Het 'altijd sterke' FC Kopenhagen wachtte tot de allerlaatste minuten met de nekslag. Co Adriaanse, omstreden bij de spelers - Richard Witschge: "Hij kan in de stront zakken" - kon de ArenA daarna binnen enkele weken verlaten. Adriaanse was overigens niet de eerste trainer die dit seizoen het veld ruimde. Die twijfelachtige eer was weggelegd voor Jan van Dijk bij Roda JC.

Eén lichtpuntje tussen de bovenstaande ellende: het jaar 2001 hangt nog maar enkele uren in de lucht. Het nieuwe jaar lonkt. Nieuwe ronden, nieuwe kansen. PSV, Feyenoord en Roda JC overwinterden, tegen alle verwachtingen in, enkele weken geleden toch in Europa. En met de Olympische Spelen van Salt Lake City over een maand in het verschiet, voor het eerst geopend door de opvolger van Juan Antonio Samaranch, de Belg Jacques Rogge, is alles weer mogelijk.

Want naast een blik schaatsers - met als opvallende verschijning marathonschaatster Gretha Smit voor de drie en vijf kilometer - dat gebruikelijk elke winterspelen wordt opengetrokken, zullen ook snowboardster Nicolien Sauerbreij en twee bobploegen, de tweevrouwsbobben van Ilse Broeders en Eline Jurg, zich op het hoogste sportieve platform melden. Wellicht dat Arend Glas ook meegaat. Zijn viermansbob moet in januari alleen nog vormbehoud tonen om te worden afgevaardigd.

P.S. De morele winnaars van het jaar 2001: alle andersdenkende partners van verslaafde Oranjeliefhebbers. U zult voor het eerst na zeven opeenvolgende voetbalkampioenschappen geen last hebben van de enorme toename van voetbaluitzendingen. Daarmee behoren de ruzies om de televisie voor u eindelijk tot het verleden. Het is u van harte gegund.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 31 december 2001