MÜNCHEN - Steeds meer bepalen sponsors, televisie en merchandising het beeld van het topvoetbal. En steeds vaker blijken clubs en bonden daar niet mee om te kunnen gaan. Met vergaande gevolgen voor voetballers, trainers en het publiek. Aan het eind van een zeer roerig voetbaljaar presenteert TELESPORT daarom een serie met de drie marktleiders van het internationale topvoetbal. De beleidsbepalers van Bayern München, Manchester United en Real Madrid leggen vandaag, morgen en zaterdag uit, hoe zij hun typische cultuur en imago intact weten te houden in een door miljoenen gedomineerde wereld. VANDAAG: Uli Hoeness, general-manager van Bayern München, de meest succesvolle club van 2001.

Uli Hoeness (Foto: Fotografie Rob de Jong)

Hij kan terugblikken op een fenomenaal jaar. Eerste in de Bundesliga, winnaar van de Champions League én het officieuze wereldkampioenschap voor clubs; voor Uli Hoeness was 2001 één groot feest. De vervolmaking ook van een beleid, dat hij reeds op 28-jarige leeftijd in 1980 zou starten. Toen werkte 'zijn' Bayern München nog met een omzet van 20 miljoen gulden, het afgelopen jaar werd het record van 385 miljoen bereikt, wat goed was voor een winst van 65 miljoen gulden. Toch is er geen tijd om te verslappen.

In zijn relaxed ingerichte kantoor in de Beierse hoofdstad legt de 49-jarige ex-international uit waarom. "We hebben ons tot doel gesteld, om nu voor elkaar te krijgen wat Bayern na de gouden jaren zeventig niet is gelukt. Toen moesten we zo'n grote stap terug doen, dat we geen uitzicht meer op titels hadden. Dat mag nooit meer gebeuren. De club is nu zo sterk, dat zelfs als we in een mindere fase terecht komen, we toch niet uit beeld raken."

Om die zeven magere jaren te elimineren, zal de Duitse recordkampioen zich de komende jaren op drie hoofdpunten fixeren: interne reorganisatie, bouw nieuw stadion en een dusdanig 'Duits' elftal, dat daarmee de basis wordt gelegd voor de wereldtitel van het nationale team in 2006, als het WK in Duitsland wordt gehouden. Uli Hoeness: "Bayern wordt per 1 januari een besloten vennootschap. De nieuwe leiding zal bestaan uit Karl Heinz Rummenigge, onze huidige financiële man Karl Hoffmann en ikzelf. Onze huidige voorzitter Franz Beckenbauer wordt president-commissaris en heeft zo meer tijd om zich bezig te houden met de organisatie van het WK 2006, waar hij ook de leiding van heeft. Wat onze BV betreft, krijgt Adidas daarvan 10 procent in handen, waarvoor 150 miljoen Mark (165 miljoen gulden JdG) is betaald in aandelen Adidas. Dat wordt weer volledig aangewend voor de financiering van ons nieuw te bouwen stadion in Fröttmaning, dat iets buiten de stad komt te liggen."

"Dat stadion wordt iets prachtigs", gaat hij verder. "Een voetbalbolwerk, dat het Olympia Stadion helaas nooit echt geweest is. Bovendien wordt het één van de belangrijkste stadions voor het WK 2006."

Een evenement waar ook Bayern München een stevige vinger in de pap zal krijgen. En niet alleen vanwege de leidersrol van Franz Beckenbauer. Uli Hoeness: "Toen het Duitse elftal een paar maanden geleden in de put zat, kreeg Bayern het verwijt, dat wij door al onze buitenlandse aankopen bezig waren het nationale elftal uit te hollen. Dat was een nogal kortzichtige visie. Juist door de aanwezigheid van Franz Beckenbauer, Karl Heinz Rummenigge en mijn persoon, weten we beter dan wie dan ook hoe belangrijk het nationale team is. Niet alleen hebben we alle drie in het Duitse shirt prachtige successen geboekt, we hebben ook ervaren hoe een sterk nationale elftal op een club kan afstralen. Vandaar dat juist Bayern het beleid al zo heeft bijgesteld, dat op termijn ook het nationale team daar baat bij zal hebben."

Hij legt uit: "Voor het eerst in de geschiedenis zijn zowel de A- als B-junioren van Bayern kampioen van Duitsland geworden. Die teams bestaan voor 95% uit Duitse jongens. De kwaliteit is zo goed, dat absoluut spelers naar onze A-selectie gaan doorstromen. Omdat Bayern als hofleverancier een grote verantwoordelijkheid richting het nationale elftal heeft, proberen we met ons aankoopbeleid goede en jonge Duitse topspelers voor de Bundesliga te behouden. Als door dergelijke transfers en een goede doorstroming van de jeugd de basis kan worden gelegd voor de wereldtitel in 2006, dan zou dat fantastisch voor zowel de Mannschaft, Bayern als het totale Duitse voetbal zijn. Net zoals dat met een ijzersterk Bayern-blok in 1974 is gelukt."

Maar al die buitenlanders dan die de club nu heeft? Uli Hoeness: "Dat was nodig om internationaal de top te halen. Nu we daar zijn, moeten we kijken hoe we de boel weer beter in balans kunnen krijgen. Zo hanteren we bij ons aankoopbeleid de filosofie, dat als een Duitser en een buitenlander gelijkwaardig zijn, we altijd voor de Duitser kiezen. Bovendien is er niets moeilijker dan spelers te kopen. Want constateren dat Zinedine Zidane goed kan voetballen is geen probleem, het integreren van de persoon Zidane in de club kan dat wel zijn. Vandaar dat Bayern ook niets voelt voor buitenlandse filialen. Het is ver weg, er is een andere mentaliteit en de controle is ingewikkeld. Omdat we binnen Bayern zo naar perfectie streven, willen we niet te veel energie in Azië, Afrika en Amerika steken. Verder heb ik veel vertrouwen in onze huidige scouting, die voordat Engelse clubs het in de gaten hadden, toch Owen Hargreaves in Canada wist te ontdekken."

Maar hoe zit het met het evenwicht tussen de club en het bedrijf Bayern? Uli Hoeness: "Voetbal is en blijft ons epicentrum. Alles wat wij doen, hangt daar vanaf. Daarin moet Bayern zich ook steeds sterker gaan profileren. Daarom doen wij ook niet mee met dat nieuwe project van de Formule I. Omdat Bayern voor voetbal staat en niet voor autosport. Daarom is ook een beursgang niet relevant. We krijgen dan geld, maar geven invloed weg en daar zijn we heel voorzichtig mee. Liever een deal zoals met Adidas, een goede vriend waar we al 35 jaar een uitstekende relatie mee hebben, terwijl we de touwtjes toch zelf in handen houden."

Vervolgens komt Uli Hoeness met nog twee voorbeelden, die moeten voorkomen dat de club zich van z'n achterban vervreemdt. "Van onze recordomzet werd maar 15 procent gedekt door recettes. Dat komt, omdat we onze prijzen relatief laag houden. Je moet een supporter nooit het gevoel geven, dat hij het salaris van een speler betaalt. Je moet voorkomen, zoals in Italië, dat je een fan het recht geeft om een voetballer voor 'scheiss Miljonair' uit te schelden. Daarom betalen de 9000 fans in de Südkurve, waar het fanatiekste deel van onze aanhang zit, maar 150 Mark (165 gulden) voor een seizoenkaart. Verder zien we mediaprojecten als Bayern TV niet zitten. Ik heb een hekel aan mensen die hun eigen nest bevuilen. Van iedereen binnen Bayern wordt daarom verwacht, dat hij naar buiten toe altijd loyaal naar de club is. Het past niet in onze filosofie, dat iemand van Bayern openlijk kritiek op Bayern geeft. Daarom is zo'n eigen tv-kanaal journalistiek gezien ongeloofwaardig en is het beter dat er afstand blijft. Dat houdt de publieke discussie over Bayern zuiver, terwijl de club door de media lekker scherp kan worden gehouden."

Dan het bedrijf Bayern. De recordomzet van 385 miljoen gulden is tenslotte ook het gevolg van een bedrijfsvoering, die alert is ingesprongen op de sportieve successen. Uli Hoeness: "Dat klopt. Zo'n twintig jaar geleden was Bayern nog te afhankelijk van mijn persoon en dus kwetsbaar. Nu is de club zo georganiseerd, dat als ik straks vertrek de constructie blijft staan. Exclusief de trainers en spelers, werken er zo'n 50 mensen op andere afdelingen bij Bayern. Van hen zijn 4 personen vrijgemaakt voor de sponsors, 25 werken er bij de merchandising en 5 op de persafdeling. Vergeleken met veel clubs is dat niet veel, maar het rendement is des te hoger. Deed ik in het verleden veel zelf, nu coördineer ik meestal. Met dank aan mijn twee secretaressen, van wie één het bureauwerk doet en de ander, met beslissingsbevoegdheid, het operationele traject. Die doen het zo goed, dat ik me bij een buitenlandse wedstrijd vaak gast voel op m'n eigen reis."

Vervolgens relativeert Uli Hoeness op opvallend eerlijke wijze het zakelijke succes. "Met onze merchandising zijn we met een inhaalrace begonnen. Die is drie jaar slecht geweest, maar gelukkig hebben we het in 2001 weten om te buigen. Maar de grootste klapper is natuurlijk de 91 miljoen mark (100 miljoen gulden) geweest die we uit de Duitse pot van de Champions League kregen. Een bedrag dat éénmalig is, omdat het nooit meer zal voorkomen dat op de winnaar na, alle andere Duitse clubs al in de eerste ronde worden uitgeschakeld. We hoefden die volle pot toen met niemand meer te delen. Maar nogmaals, dat is eens maar nooit weer. Dus zullen we andere bronnen moeten aanboren om in 2002 hetzelfde financiële niveau te halen."

Zijn die andere bronnen een Super League of de toelating van buitenlandse clubs in de Bundesliga, zoals PSV-voorzitter Harry van Raaij hardop heeft gedacht? Uli Hoeness: "Het is niet meer realistisch om over een Super League te praten. Daarvoor zijn de nationale competities te sterk geworden. De club heeft het afgelopen jaar 50 miljoen uit de tv- pot van de Bundesliga ontvangen, terwijl Bayern de 100 miljoen uit de Champions League helemaal zelf mocht houden. Twee jaar geleden is in Duitsland het reglement afgeschaft, dat alle Duitse deelnemers 20 procent van de Champions-League-inkomsten in een liga-pool moesten storten. In plaats daarvan hebben wij een solidariteitspact ondertekend voor de tv-inkomsten van de Bundesliga. Daar is Bayern tevreden mee, dus hoor je ons niet meer over een Super League. Gewoon in het weekeinde in eigen land voetballen en woensdag internationaal. En PSV in de Bundesliga? Misschien over een jaar of 20, tenzij de Europese éénwording beter gaat werken dan ik nu vermoed."

Wat is de kracht van Bayern anno 2002?

Uli Hoeness: "Karl-Heinz Rummenigge vergelijkt Bayern met een speedboot, die snel en wendbaar is. Veel organisaties zijn daarentegen net mammoettankers, traag en het duurt lang om van koers te veranderen. Franz, Kalle en ik geven leiding zoals we hebben gevoetbald, binnen 90 minuten moet 'de wedstrijd' worden beslist. Verder is de continuïteit van ons beleid onze kracht en stralen we het winnen uit. Die karaktertrek dragen we ook over aan de spelers. Hier kan na een nederlaag niet gelachen worden. Maar in paniek raken kan ook niet."

Hoe lang blijft Uli Hoeness nog bij Bayern?

"Tot 2005 of 2006. Dat hangt af van de oplevering van ons nieuwe stadion en of Franz Beckenbauer me nog nodig heeft voor het WK 2006. Belangrijk is daarom dat ik op tijd het stokje doorgeef. Daarvoor heb ik onze doelman Oliver Kahn op het oog. Hij heeft een Bayern-hart, zakelijk inzicht en is intelligent. De komende jaren ga ik hem klaarstomen voor zijn nieuwe rol."

Deze serie over de marktleiders van het internationale topvoetbal wordt steeds met dezelfde vraag afgesloten. De geïnterviewde moet dan aangeven, welk aspect van de andere twee clubs hij binnen zijn eigen organisatie zou willen verbeteren. Dus wat zou Bayern van Manchester United en Real Madrid willen overnemen?

Uli Hoeness: "Ik bewonder de organisatie bij Manchester United. Op dit moment zeg ik nog, dat ik het klasse vind hoe zij de merchandising hebben geregeld. Maar misschien dat je me dezelfde vraag over een jaar of twee weer moet stellen. Omdat ze dit wezenlijk onderdeel van hun beleid voor heel veel geld (1.1 miljard gulden JdG) hebben overgedaan aan Nike en daar kijk ik toch sceptisch tegenaan. Omdat we bij Bayern alles onder controle willen houden wat de prestaties en het imago van de club aangaat. Het kan niet zo zijn, dat ik iets uit handen geef, waardoor derden invloed op wat dan ook binnen Bayern gaan krijgen. Op Real Madrid ben ik nooit jaloers geweest. Wel heb ik de indruk, dat de nieuwe voorzitter Florentino Perez goed bezig is. Het terughalen van oud-spelers als Jorge Valdano en Emilio Butragueno is een indicatie dat hij inziet, dat voetbal niet vanachter een bureau geleid kan worden. Er moet een band zijn tussen bestuur, trainer, spelers en supporters. Verder hoop ik, dat Perez erin slaagt om Real aan successen te helpen, zonder dat de club weer met een miljoenenschuld wordt opgezadeld."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 27 december 2001