Tineke van Rheenen en Coco: "Je kunt van een kat niet verwachten dat hij tien minuten stil blijft zitten."

AMSTERDAM - Vanmiddag gaat Minoes in première, een film naar het boek van Annie M.G. Schmidt over de merkwaardige juffrouw Minoes die vroeger kat is geweest. Voor Tineke van Rheenen en haar poezen was het een groots project. Al jaren traint ze katten en honden voor reclames, films en tv-series. "Je moet veel geduld hebben om dieren te trainen. En het vermogen om het gedrag van een dier te kunnen lezen, ze kunnen immers niet praten. De beesten moeten je vertrouwen, dat is het allerbelangrijkste."

In totaal heeft Tineke twee honden en 25 katten. Een paar komen uit het asiel, maar het merendeel is gefokt waardoor ze hetzelfde uiterlijk hebben. "Voor een rol heb je zogenaamde dubbels nodig voor het geval een kat er geen zin meer in heeft."

De katten zitten buiten in speciale verwarmde buitenverblijven. Elke week mag er een andere poes binnen op Tineke's Amsterdamse woonboot en deze week is het de beurt aan kater Coco die druk aan het spelen is met hond Cleo. Hoewel het hem waarschijnlijk volledig ontgaat, is Coco een heuse ster. Hij speelt in de film Minoes de rol van mevrouw Pastoor.

Hoewel ze meer katten dan honden heeft, vindt Tineke zichzelf geen uitgesproken poezen- of hondenmens. "Met een hond kun je meer kunstjes doen", vertelt Tineke, terwijl ze Coco een aai over haar bol geeft. "Hij is een roedeldier en wil je plezieren. Honden vinden het leuk om dingen voor je te doen. Katten zijn veel meer individuen, maar als het je lukt om een band met ze op te bouwen, kun je heel veel doen. En dat geeft een kick."

Tineke traint ook honden van anderen die meedoen aan bijvoorbeeld een reclamefilmpje en soms is ze coördinator tussen wilde dieren en hun trainers of bijvoorbeeld regisseurs. Haar werk is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby. "In 1976 kreeg ik een Belgische herder die ik ben gaan trainen, want zo'n beest wordt toch een grote hond. Op cursussen en vervolgcursussen slaagde hij met vlag en wimpel. In 1984 verhuisden we naar Engeland waar we in de buurt van filmstudio's kwamen te wonen. Iemand die ik kende had een hond nodig voor een Britse tv-serie. In 1986 heb ik de knoop doorgehakt en ben ik gestopt met lesgeven aan een secretaresseopleiding en heb ik me volledig toegelegd op het trainen van dieren."

Haar honden en poezen hebben in de loop der jaren 'geacteerd' voor onder andere de reclame van Frolic, Albert Heijn, Fisherman's Friends en Whiskas. Bij die laatste speelde Coco wederom de hoofdrol. "Ik zie meteen of mensen goed met katten overweg kunnen", licht Tineke toe. "Bij de actrice voor de Whiskas-reclame was dat niet het geval. Aan het einde van het reclamefilmpje moest Coco op zijn rug liggen, maar het klikte niet tussen hem en het model. Dus heb ik dat uiteindelijk gedaan: die kriebelende vingers op zijn buikje zijn dus van mijn handen."

Hoe moeilijk het is een kat te trainen, merken we bij het nemen van de foto. Coco laat zich niet dwingen. Even vasthouden voor een plaatje, even over de bank lopen, weer even vastpakken voor een plaatje, weer even wandelen; net zolang tot de foto goed is. Hoe heeft ze dat voor de film Minoes gedaan, waarin veel meer katten meespelen? "Een hoop dingen zijn inderdaad moeilijk gebleken. Bijvoorbeeld veel katten op een dak die dan ook nog eens allemaal dezelfde kant moeten opkijken. Het leek ook moeilijk om Coco buiten op straat over een stuk van 30 meter langs onbekende figuranten te laten lopen. Je bent bij buitenopnamen toch bang dat hij wegloopt. We hebben hem eerst over 5 meter laten rennen, dan 10, dan 20, dan 30 en tenslotte figuranten erbij. Het ging schitterend."

Hoewel het bij de opnamen van Minoes allemaal goed ging, is het in het verleden wel eens misgegaan. "Ik heb ooit een opdracht gedaan waarbij een hond voor de camera moest zitten. Omdat de hond zwart was, moest er worden bijgelicht. De fotograaf flits, de flitser maakt een knal en de hond schrikt en wil niet meer op die plek zitten. Wel elders in de studio, maar niet meer daar waar hij de knal hoorde. We hebben het opgegeven en de volgende dag de studio veranderd. Toen lukte het wel."

Maar niet alles wat een fotograaf of regisseur vraagt, laat Tineke de dieren doen. Zo kreeg ze een keer de opdracht om een hond te leren tegen benen van een mens op te rijden. "Dat doe ik niet. Dieren acteren niet en rijden alleen als ze seksueel opgewonden zijn." Een andere keer werd haar verzocht een van haar katten zwabberend te laten lopen. Ze had wat getraind, maar de regisseur vond het niets. "Hij stelde voor de kat over een hete plaat te laten lopen. Ik heb me beheerst en zei: 'Als ú het vijf minuten met blote voeten op de plaat uithoudt, kunnen mijn katten het ook'. Ik heb nooit meer met hem gewerkt."

Toch krijgt Tineke nog af en toe kritiek. Men vindt het zo zielig voor de dieren. "Als mensen worden doodgeschoten in een film weet iedereen dat het niet echt is. Maar als een poes wordt 'weggeschopt', meent iedereen dat het ineens echt is. De beste remedie voor kritiek is een dag op de filmset komen kijken. Dan zie je hoeveel tijd en geduld iedereen voor de dieren heeft. Je moet de dieren niet dwingen en van bijvoorbeeld een kat niet verwachten dat hij tien minuten stil blijft zitten. Ik krijg achteraf altijd enthousiaste reacties van mensen. Dieren vinden het leuk om mee te werken en aandacht te krijgen. Dat krijgen ze volop op een set."

In Minoes wordt Coco ook weggeschopt. "We hebben hem eerst op mijn voet gelegd en hem heel voorzichtig op een doek gegooid. Na een paar keer sprong Coco vanzelf. Het beeld gaat zo snel dat het echt lijkt. Ik heb een keer gezien dat een hond 'weggegooid' werd. Bleek een opgerold tapijt."

Als ze ooit tussen mensen of dieren moest kiezen, koos Tineke toch voor mensen. "Ik heb kinderen en die gaan toch echt voor mijn dieren", vertelt ze. Wel komen er andere kwaliteiten in haar boven bij dieren. "Voor mijn medewerkers sta ik als heel ongeduldig te boek, maar voor beesten kan ik een enorme rust opbrengen. Het is een soort gave."

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 5 december 2001