door Jan Ligthart CANBERRA - Een boot vol Afghaanse en Iraakse vluchtelingen lijkt de politieke carrière van de Australische premier John Howard te hebben gered. Als de opiniepeilingen kloppen, sleept Howard er vandaag bij de nationale verkiezingen een derde ambtstermijn uit. Als hem dat lukt, heeft hij dat te danken aan zijn harde lijn in vluchtelingenzaken.

...Premier John Howard... (Foto: AFP)

Een echt immigratieland is Australië allang niet meer. Het kost minder moeite om een verblijfsvergunning voor de Verenigde Staten te krijgen dan voor 'Down Under'. En dat zegt heel wat. Voor mensensmokkelaars was Australië de laatste jaren echter een 'makkie'. De eilanden en kuststrook in het noorden en westen van het continent zijn zo leeg dat de 'handelaren' hun vrachtjes vaak ongezien aan land konden zetten.

Door strengere controles vanuit de lucht is dat langzaam aan het veranderen. Steeds vaker worden de bootjes op tijd ontdekt en onderschept. Daarom varen de smokkelaars met steeds minder boten uit, maar laden ze wel steeds meer vluchtelingen aan boord. Met de overvolle, krakkemikkige bootjes loopt het dan ook regelmatig verkeerd af. Daardoor zijn de laatste jaren vermoedelijk al enkele duizenden mensen verdronken.

Dat dreigde ook 26 augustus weer te gebeuren. Een overvol vissersbootje met illegalen was al aan het zinken toen het Noorse schip Tampa voorbij voer, en de opvarenden van een verdrinkingsdood redde. De 400 vluchtelingen eisten dat zij werden afgezet op het Australische Christmas Island.

Maar de Australische premier besloot een voor iedereen duidelijke, harde lijn te trekken. Howard liet zelfs gewapende mariniers aan boord van de Tampa komen om ervoor te zorgen dat de vluchtelingen niet aan land konden komen. "Wij beslissen wie ons land binnenkomt en hóe. Dit zijn niet alleen illegalen, het zijn ook nog voorkruipers. Ze proberen de plaats in te nemen van asielzoekers die de officiële weg bewandelen", aldus Howard.

De krampachtige wijze waarop Howard de Tampa buiten de territoriale wateren hield, was voor de Verenigde Naties en tal van vluchtelingenorganisaties reden om Australië sterk te veroordelen. 'Zo ga je niet met vluchtelingen om', luidde de kritiek. En zeker niet een land als Australië, dat vergeleken met andere westerse landen nauwelijks een vluchtelingenprobleem kent.

Maar hoe groter de internationale verontwaardiging, hoe harder de premier zich opstelde. Want Howard merkte hoe hij voor het eerst in tijden de juiste snaar had weten te raken bij de bevolking. Al maanden lag hij in opiniepeilingen mijlenver achter op zijn grote concurrent, de socialist Kim Beazly. Hij leek geen grip meer te hebben op het electoraat. Tot de Tampa langs kwam varen.

De premier stond altijd te boek als een keurige boekhouder, een grijze duif, letterlijk en figuurlijk van klein formaat. Plotseling werd hij door veel Australiërs gezien als de man die eindelijk eens daadkrachtig optrad tegen al die vermaledijde 'oosterse types' die het land overstroomden. De harde lijn jegens de bootvluchtelingen bracht hem binnen luttele tijd aan kop in alle opiniepeilingen.

Voor de tweede keer maakte Howard gebruik van hetzelfde volkssentiment. Nadat tal van Australische bedrijven door Japanners waren opgekocht, ontstond begin jaren negentig een nationalistische stroming in het land. De Liberale Partij van Howard profiteerde van die gevoelens en greep de macht, ten koste van de Labor Party.

De socialisten herinneren zich die klap nog heel goed. Oppositieleider Beazly was er dit najaar als de kippen bij om zich achter de harde lijn te scharen in de bootvluchtelingenproblematiek. Feitelijk valt er hierdoor nog nauwelijks onderscheid te maken tussen de twee grote stromingen in de Australische politiek.

De kiezers lijken dat ook te hebben gemerkt: de laatste twee weken zijn de verschillen in de opiniepeilingen heel klein. Als John Howard vandaag de verkiezingen wint, heeft hij zijn overwinning puur en alleen te danken aan zijn harde beleid jegens bootvluchtelingen.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 10 november 2001