GRONINGEN - Vijftig centimeter. Meer had Martin Hersman het afgelopen weekeinde niet nodig om tijdens de NK afstanden in Groningen de brug te slaan naar de (inter)nationale schaatstop op de 1500 meter. Het was, volgens een ruwe schatting van Rintje Ritsma, de groei die zijn ploeggenoot het afgelopen weekeinde doormaakte na zijn tiende plaats op de 1000 meter van zaterdag.
24 uur na de vermaledijde kilometer bleek 'het zielige vogeltje' dat trainer Geert Kuiper in de kleedkamer aantrof, te zijn uitgegroeid tot een roofvogel die geen anderen in zijn territorium op de 1500 meter duldde. De wonderlijke metamorfose en daarmee gepaard gaande zege op de metrische mijl oogstte alom bewondering, niet in de laatste plaats bij Ritsma. "Hij was vandaag (gisteren, red.) echt een halve meter groter dan zaterdag." Ach, relativeerde Hersman zelf, dat mocht ook wel eens. "Want zoveel ben ik de afgelopen twee jaar ook gekrompen."
Naar het hoe en waarom van de 1.52,93 minuten durende Wonderbaarlijke Wederopstanding werd op en rond de ijsbaan Kardinge volop gespeculeerd. Hersmans laatste overwinning op een nationaal kampioenschap dateerde immers van 7 januari 2000, toen hij tijdens het (door afzeggingen gedevalueerde) NK afstanden in Deventer eveneens de 1500 meter op zijn naam schreef. Internationaal gezien moet worden teruggegaan naar 24 november 1995 om zijn laatste zege te vinden. Toen won hij, tijdens de eerste Wereldbeker van het seizoen in Berlijn, de mijl.
"Hij is misschien wel een van de beste schaatsers die we in Nederland hebben", oordeelde zijn coach Geert Kuiper. "Alleen heeft hij het mentaal nog wel eens moeilijk. Daarom zijn zijn optredens vaak zo wisselvallig. Voor iemand met zijn kwaliteiten heeft hij in zijn loopbaan te weinig gewonnen." Zijn matige optreden van zaterdag op de kilometer was in Kuipers optiek misschien wel van doorslaggevend belang. Een contract dat aan het einde van het seizoen afloopt en de wetenschap dat de nationale titelstrijd de meest cruciale wedstrijd is op de marsroute naar het olympisch kwalificatietoernooi, deden de rest. "Hersman is op zijn best als hij in de verdrukking komt."
Belangrijkste verschil met voorgaande jaren is echter zijn opstelling ten opzichte van de buitenwereld, verduidelijkte Ritsma. "Hij is, in de goede zin van het woord, een stuk asocialer geworden. Vroeger bemoeide hij zich uitsluitend met anderen. Stond-ie voor Jan en alleman schaatsen te buigen. En als Gianni Romme problemen had, stond hij er als eerste bij om advies te geven. Hij was zo bezig om iedereen beter te maken, dat hij daar zelf uiteindelijk de dupe van werd. Dit seizoen is hij veel meer met zichzelf bezig en dat komt hem ten goede, zo blijkt."
De 'nieuwe' Hersman wist al maanden wat er het afgelopen weekeinde op het spel stond. In augustus, tijdens een trainingskamp in Calgary, schakelde hij naar de hoogste versnelling om vervolgens geen moment meer gas terug te nemen. De almaar stijgende vorm sterkte zijn zelfvertrouwen dusdanig, dat hij zich een maand geleden, tijdens een trainingskamp in Inzell, te buiten ging aan wat toen nog leek op grootspraak. "Er wordt deze winter nog veel over me geschreven", zo voorspelde hij.
Vier weken later was het al zover. "Op weg naar Salt Lake City moet je twee keer hard rijden", wist Hersman. "Hier en eind december, tijdens de olympische kwalificatiewedstrijden. Dit weekeinde heb ik geprobeerd een eerste kleine piek te leggen. Die kennis neem je vervolgens weer mee naar het tweede moment waarop je er moet staan." Op de 1000 meter leek die planning hopeloos te falen, getuige het feit dat hij met zijn 1.14,17 niet minder dan 2,91 seconden moest toegeven op winnaar Jan Bos. "Om te zeggen dat ik in paniek raakte is een beetje overdreven, maar ik werd wel bang. Onmiddellijk sloeg de onzekerheid toe. Waarom moest mij dit weer overkomen?"
Maar voordat Hersman écht door twijfels werd bevangen, had de begeleiding al ingegrepen. "Ik ben een informatie-freak, ik wil graag álles weten. Daarom sprongen Kuiper en Jac Orie (de assistent-trainer, red.) onmiddellijk na de race boven op me. Op die manier werd een bepaald negatief denkproces in de kiem gesmoord."
Hij is inmiddels een heel eind op de goede weg, wist ook Hersman. Maar aan de andere kant: "Laten we niet te vroeg juichen. Het is pas begin november."