door Joost de Haas NEW YORK - Sinds de aanslagen van 11 september zijn in de VS meer dan 900 mensen opgepakt in de grootste klopjacht ooit. Tot nog toe is niemand aangeklaagd wegens directe betrokkenheid bij de terreur en inmiddels rijzen er vragen over de detentie en behandeling van veel arrestanten, van wie het leeuwendeel afkomstig is uit het Midden-Oosten.

Al-Hazmi ...kaper... (Foto: AP)

Zo zegt Yazeed al-Salmi (23) door een hel te zijn gegaan. De Saoedische student uit San Diego werd op 23 september van zijn bed gelicht omdat hij informatie zou hebben over Nawaf al-Hazmi, één van de kapers aan boord van het vliegtuig dat op het Pentagon crashte. Al-Salmi werd evenals honderden anderen, verspreid over de VS, ingerekend en in gijzeling gesteld als potentieel belangrijke getuige.

Volgens advocaat Randall Hamud zat de Saoedi zeventien dagen opgesloten in een kille isoleercel. Hij mocht geen contact hebben met familieleden en bij het advocatenbezoek werd hij volgens het relaas steevast van enkelboeien voorzien en omringd door bewakers. Tweemaal per dag moest al-Salmi zich naar zijn zeggen onderwerpen aan een lichamelijk onderzoek, een ritueel dat telkens op video zou zijn opgenomen. En gedurende negen dagen werd het hem verboden om te douchen of zijn tanden te poetsen, zo klaagt de raadsman.

Al-Salmi kwam vorige week op vrije voeten nadat hij tegenover een onderzoeksjury een getuigenverklaring had afgelegd. Hij heeft zijn detentie als uiterst vernederend ervaren. "Ze noemen je niet bij je naam, je wordt aangesproken met 'fucking terrorist'. Ik heb gebeden en gesmeekt om vrijlating, want ik had helemaal niets te maken met de aanslagen en dat is inmiddels door de autoriteiten bevestigd", aldus de Saoedi.

Justitie zwijgt echter als het graf en dat geldt voor alle vragen rond de gedetineerden. Niemand weet precies wie er vastzitten en op welke gronden. Met een beroep op de nationale veiligheid wordt de grootst mogelijke geheimhouding betracht. De dossiers blijven gesloten en advocaten is een spreekverbod opgelegd. Al-Salmi's raadsman mocht wel praten omdat de zaak van zijn cliënt naar buiten kwam voordat het dossier op slot ging.

Samen met al-Salmi werden nog twee andere Saoedi's opgepakt die dezelfde detentie hebben ondergaan en inmiddels vrij zijn. De Saoedische ambassade heeft een compleet team advocaten in de arm genomen om opgepakte onderdanen bij te staan. Zo is onder meer bekend geworden dat een piloot van Saudi Arabian Airlines drie weken in de cel zat als getuige. De ambassade tast in het duister over de verblijfplaats van minstens vijf Saoedi's die eveneens zijn opgepakt. "Zij worden gewoon vermist", aldus een woordvoerder.

De New Yorkse strafpleiter Stanley Cohen spreekt van een ware 'heksenjacht' op islamieten. "De FBI maakt zich schuldig aan machtsmisbruik." Zijn confrère Gerald Lefcourt maakt zich ook zorgen: "Het is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog en de omstreden internering van Japanners na de aanval op Pearl Harbor dat er zoveel mensen in de VS zijn gearresteerd op geheime gronden."

Minister van Justitie John Ashcroft houdt vol dat de arrestaties en detenties binnen de grenzen van de wet blijven. Bronnen bij de FBI hebben gesuggereerd dat door het wijde vangnet mogelijk vervolgaanslagen zijn verijdeld. Onder de gedetineerden zouden zich tien leden van Osama bin Ladens terreurnetwerk Al-Qaeda (De Basis) bevinden.

Veel arrestanten zijn inmiddels in handen van de immigratiedienst en dreigen als illegalen te worden gedeporteerd. Aan hun gevangenhouding is geen limiet gesteld. Het merendeel lijkt echter vast te zitten als getuigen. En het gebrek aan informatie roept volgens juristen vragen op over mogelijk misbruik van de gijzelingswetgeving. Getuigen mogen, bij vluchtgevaar of op andere gronden, voor een redelijke termijn worden vastgehouden - in ieder geval totdat zij een verklaring hebben afgelegd.

Tot nog toe waren rechters huiverig om getuigen als criminelen te behandelen, maar de terreuraanslagen hebben ook in de juridische wereld alles op zijn kop gezet. "Als het aan mijn baas ligt, blijven de dossiers voor altijd gesloten", aldus een medewerker van een rechter.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 25 oktober 2001