AMSTERDAM/DEN HAAG - Het broeit in GroenLinks. Er is politieke verdeeldheid over het Amerikaanse ingrijpen in Afghanistan. In het nieuwe verkiezingsprogramma wordt met miljarden gesmeten die er waarschijnlijk helemaal niet zijn. Regeringsdeelname in 2002 lijkt daarmee voor de zoveelste keer een onhaalbare zaak. In de meeste grote en middelgrote steden zijn de Groenlinkse bestuurders wegens onbekwaamheid uit de colleges van B en W gesmeten. In provinciale besturen spelen ze sowieso geen rol. Ook de populariteit van politiek leider Paul Rosenmöller lijkt tanende. Een tussenbalans.

Politiek leider Paul Rosenmoller (Foto: ANP)

Hoe lang kan politiek leider Paul Rosenmöller nog weerstand bieden aan de lokroep in zijn partij om afstand te nemen van de Amerikaanse interventies in Afghanistan? Zijn fractiegenoot Tom Pitstra staat nu al niet meer achter het standpunt van de politieke top dat militaire acties gerechtvaardigd worden zolang die tot doel hebben terroristische groepen uit de weg te ruimen. Kamerlid Ineke van Gent heeft nu ook haar bedenkingen.

De fractie van GroenLinks in Provinciale Staten van Brabant heeft al openlijk afstand genomen van het partijstandpunt. Fractieleidster Nelleke van Wijk zegt: "Het geweld in Afghanistan leidt tot verdere instabiliteit in de regio. Binnen vijf minuten zaten al onze acht fractieleden op één lijn: die bombardementen deugen niet. Sommigen konden er niet van slapen. Ook andere regiobesturen zijn die mening toegedaan, maar het heeft nog niet tot openlijke verdeeldheid geleid. Wij discussiëren in onze partij met respect voor elkanders standpunten."

Het Amsterdamse gemeenteraadslid Saar Boerlage (69) heeft deze week haar lidmaatschap van GroenLinks opgezegd en gaat door als onafhankelijk raadslid. "Ik ben het niet eens met de steun van mijn partij voor het Amerikaanse optreden", zegt zij.

Het snelle besluit van de mede-oprichtster van GroenLinks, initiatiefneemster van de Vredesbeweging en PSP'ster van het eerste uur, werd niet erg op prijs gesteld. "Toch heb ik geen spijt van mijn besluit. Ik ben wel vaker politiek dakloos geweest. Er moet er altijd één zijn die het initiatief neemt."

Het Afghanistan-standpunt hoeft GroenLinks niet eens de nek te kosten, het verkiezingsprogramma kan wél tot grote problemen leiden. Rosenmöller schoof de afgelopen jaren duidelijk naar rechts op om de partij rijp te maken voor het regeringspluche. Zijn grote voorbeeld is niet voor niets Joshka Fischer die het van RAF-sympathisant schopte tot de Duitse minister van Buitenlandse Zaken en idool van links Europa.

Het 'gematigde' optreden van de partij wordt in het verkiezingsprogramma in één klap teniet gedaan. De partij rekent zich rijk. Ze gaat uit van een economische groei van 2,75% terwijl 1% de realiteit is. Hierdoor wil de partij miljarden extra uittrekken voor onderwijs, zorg en natuur, maar dat geld zal er waarschijnlijk niet zijn.

PvdA, VVD en CDA vinden het programma dan ook volstrekt onwerkelijk. Ferd Crone, de financieel specialist van de PvdA, brandt het programma tot op de bodem af. "Als ze mee willen regeren, moeten ze met een realistischer programma komen", zegt hij. "Het programma is nog een stuk extremer dan in 1998. Zelfs de middeninkomens worden zo plat als een eurodubbeltje als het aan GroenLinks ligt. De 10% extra voor de laagste inkomens gaat immers ten koste van de middeninkomens. Op deze manier ontmoedig je mensen om bij te leren, om op te stomen naar een hoger salaris."

Vice-fractievoorzitter Clemens Cornielje van de VVD sluit regeringssamenwerking met GroenLinks zelfs uit. "Rosenmöller is een aardige vent, maar je gaat niet met iemand in een regering zitten omdat die aardig is."

Nog staat GroenLinks in de opiniepeilingen op winst en mocht onlangs het 15.000ste lid bijschrijven. Als er nu verkiezingen zouden zijn, kan de partij op 17 zetels rekenen, drie meer dan nu. Maar deze geprognotiseerde winst kan zo wegvloeien als Rosenmöller zowel het rechter- als het linkerdeel in zijn partij niet in bedwang kan houden.

Jan Marijnissen van de Socialistische Partij (SP) strooit gaarne nog wat zout in de wonden. "GroenLinks is Slap-Links. Ooit streden we nog schouder aan schouder met deze partij tegen het eerste Paarse kabinet; nu onderhoudt Rosenmöller vriendschappelijke banden met Hans Dijkstal van de VVD en met ex-leider Jaap de Hoop Scheffer van het CDA."

De afgelopen jaren mocht GroenLinks in tal van gemeenten bewijzen dat ze ook kunnen besturen. Deze proeve van bekwaamheid werd een regelrechte ramp. In de meeste belangrijke gemeenten werden ze er weer snel uitgeknikkerd: vanwege bestuurlijk onvermogen, grove politieke fouten, ruzie in eigen gelederen of gewoon gesjoemel. In de provincies kwam de partij helemaal niet aan de bak. Alleen in Zuid-Holland werd GroenLinks in Gedeputeerde Staten gekozen.

Jan Nagel heeft de nodige ervaring met GroenLinks. De grote man achter Leefbaar Hilversum en wethouder in deze stad zegt: "Een paar maanden geleden is het college met VVD, GroenLinks en D66 afgetreden. Bart Helder, best wel een sympathieke jongen, was toen verkeerswethouder van GroenLinks. Nou één ding is duidelijk: als je iemand van die partij op verkeer zet, dan is de ellende niet te overzien. Dat is hetzelfde als een vegetariër een slagerij laten runnen."

Nagel voorspelt een grote ramp als GroenLinks regeringsverantwoordelijkheid zou dragen. "Hun voorstellen op het gebied van economie en verkeer pakken rampzalig uit voor het land."

De positie van Paul Rosenmöller lijkt voorlopig nog onaantastbaar, maar zeiden ze dat een maand geleden ook niet van Jaap de Hoop Scheffer van het CDA. Rosenmöller is in ieder geval een vreemde eend in de vergaarbak van ex-communisten, pacifisten, linkse christenen, radicalen en milieu-activisten. Hij is niet onbemiddeld. Heeft een vakantiehuis in Zuid-Frankrijk en houdt zelfs van vliegen. Niet bepaald het doopceel van een gemiddelde GroenLinkser.

In het politieke debat is hij nadrukkelijk aanwezig. Soms denkt hij evenwel de enige te zijn met kennis van zaken en wordt hij overvallen door een irritant meerderwaardigheidscomplex. Vooral als het gaat om de Nederlandse Koninkrijksdelen in de West. Als voorzitter van de Kamercommissie Antilliaanse en Arubaanse Zaken meent hij de wijsheid in pacht te hebben. "GroenLinks valt over elke mug in eigen land, maar je hoort ze niet over de puinhoop op de Antillen", zegt een kamerlid met cynische ondertoon.

Ook zijn debattechniek begint te vervelen. Als Rosenmöller het woord vraagt in de Kamer, wordt er diep gezucht in de bankjes van de VVD. Dan wordt er gefluisterd: 'Daar heb je hem weer'.

In de zomer bemerkte Rosenmöller dat ook hij fouten kan maken. Hij reageerde erg laat op de aanhoudende geruchten dat partijgenote en ex-Kamerlid Tara Singh Varma geen kanker had.

In de keuze van integere bestuurders heeft GroenLinks lang niet altijd een gelukkige hand. Varma heeft de boel ook in financiële zin belazerd. Een wethouder in Delfzijl sjoemelde met een kentekenplaat. Een wethouder in Hoorn maakte zich schuldig aan onregelmatigheden, het Haagse raadslid Ahmet Daskapan bedreef machts- en vriendjespolitiek, een Apeldoorns raadslid pleegde ongewenste intimiteiten met een fractie-assistente. Senator Sam Pormes zat ooit zeven maanden gevangen en had banden met Molukse activisten.

Saar Boerlage verwacht niet dat er snel een rebellie in de partij uitbreekt. "Wel merk ik dat mensen zoals Rosenmöller de pacifisten vervelend bejegenen. Ik denk dat we tot het verkiezingscongres in januari moeten wachten. Dan worden de messen gescherpt. Nou ja, dat is wel een rare uitspraak voor een pacifist."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 20 oktober 2001