AMSTERDAM - In 2000 is de prijs van landbouwgrond weer met 20% gestegen, blijkt uit gisteren gepresenteerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Voor boeren wordt het steeds verleidelijker om naar het buitenland te gaan of helemaal te stoppen. Een verdere sanering van de Nederlandse boerenstand is het onvermijdelijke gevolg.

Er lijkt geen einde te komen aan de prijsstijging van Nederlandse landbouwgrond. De afgelopen vijf jaar is de koopprijs van los land en boerderijen verdubbeld. Zodra landbouwgrond bestemd wordt voor woningbouw, de aanleg van infrastructuur of bedrijventerreinen schieten de prijzen omhoog. Bijvoorbeeld in het dichtbevolkte en bedrijvige Noord-Brabant, waar de prijs de laatste tien jaar met 170% steeg. In het economisch zwakkere Drenthe steeg de prijs in dezelfde periode met 'slechts' 60%.

.

Vooral oudere boeren zonder opvolging in de familie spinnen garen bij de hogere prijs van landbouwgrond. Zij kunnen na de verkoop van hun bezittingen riant van hun oude dag genieten. Ook is het voor boeren aantrekkelijker geworden om in het buitenland opnieuw te beginnen. Maar zonen of dochters die het boerenbedrijf van hun ouders willen overnemen komen in de problemen.

Zij moeten van de belastingdienst een marktconforme prijs betalen. Een prijs die in geen verhouding staat tot wat er met het 'boeren' zelf verdiend kan worden.

"Het is een heel acuut probleem", zegt Arjen Sukkel van LTO-Nederland. "Agrarische bedrijven renderen niet zo goed, maar hun marktwaarde is heel hoog." De boer is zo een gedwongen belegger geworden, zegt Jan Luijt van het Landbouw Economisch Instituut (LEI). "Dat is niet erg als de boer de grond zestig jaar lang vasthoudt. Maar door de hoge prijs kan de opvolger minder investeren en verliest daardoor concurrentiekracht."

Door belastingmaatregelen probeert de overheid het leed nog te verzachten, maar de terugloop van het aantal agrarische bedrijven is onmiskenbaar. In de melkveehouderij bedroeg die de afgelopen jaren 8 à 9%, becijfert de landbouworganisatie. "En ook in andere sectoren zal deze vermindering de komende jaren versterkt doorgaan."

Hoe kan de overheid zorgen dat de prijzen van landbouwgrond minder stijgen? Bijvoorbeeld door een duidelijke 'groene grens' te trekken, stelt Luijt. Dit neemt speculanten de wind uit de zeilen. Immers, zodra vaststaat dat landbouwgrond die functie houdt zal de waarde minder toenemen of zelfs dalen. De prijs is dan afhankelijk van de productieverhoging van de boer. Aan deze maatregelen zit echter ook een keerzijde. Boeren die vanwege een mogelijke infrastructurele bestemming een hoge prijs hebben betaald voor landbouwgrond zien hun bezitting dan in waarde dalen.

Ook kan de overheid besluiten om minder mee te bieden op de grondmarkt. Dit gebeurt nu nog veelvuldig om boeren die bijvoorbeeld vanwege natuurontwikkeling vertrekken vervangende grond aan te kunnen bieden. Maar deze maatregelen kunnen de markt slechts marginaal beïnvloeden. De prijs van landbouwgrond is in hoge mate afhankelijk van de economische ontwikkeling.

"Vooral de laatste vijf jaar is de economische groei hoog geweest. De prijs van landbouwgrond is die periode dan ook sterk gestegen", zegt onderzoeker J. Berdowski van het CBS. De lage rente werkte de prijsopdrijving volgens hem nog verder in de hand. Hij maakt een vergelijking met de huizenprijzen. "Ook die zijn sterk gestegen en ook daar is sprake van een enorm verschil tussen de regio's."

Het onderzoeksinstituut waagt zich niet aan voorspellingen; daarvoor zijn er te veel variabelen, zoals de rentestand, het overheidsbeleid, de huizenprijzen en het vertrouwen van de consument in de economie.

De LTO laat de ontwikkelingen gelaten over zich heen komen. "De zaken lopen zoals ze lopen", zegt woordvoerder Jack Luiten. "Dat er boeren verdwijnen is onvermijdelijk, maar wat is daar jammer aan?"

zoek naar gerelateerde artikelen

di 16 oktober 2001