De toeristensector wil bij uitstek van de crisis profiteren. (Foto: Getty Images)

ISTANBOEL - Turkije bevindt zich nu een half jaar lang in een grote economische crisis. Miljardenleningen van het IMF en de Wereldbank en een strak herstructureringsprogramma moeten het land er weer bovenop helpen.

Maar de Turkse ondernemers hebben het vertrouwen in de eigen munt, de lira, verloren en kiezen voor de Amerikaanse dollar, in de overtuiging dat die ten opzichte van de Turkse munteenheid alleen maar sterker zal worden.

"Of je betaalt in dollars, of ik laat je echt heel veel lires betalen", zegt hoteleigenaar Aygün. Voor dezelfde kamer als verleden jaar vraagt hij in Turkse lires nu bijna het dubbele. "Inflatie, ik kan er ook niks aan doen, ik heb geen keuze", rechtvaardigt hij zich.

Ook Mehmet, die verderop in de mooie toeristenwijk Sultanahmet tapijten verkoopt, praat alleen maar in termen van dollars. De mooiste tapijten worden na een kopje thee een voor een uitgerold. Per stuk kosten ze enkele honderden dollars. "Ik heb veel werk, ik leef van toeristen. Jullie hebben namelijk dollars en merken niks van de crisis."

De toeristensector wil bij uitstek profiteren van de economische crisis. Voor de toeristen die hun geld wisselen in lires is Turkije een goedkoop land geworden, hoewel de gierende inflatie dit effect weer deels teniet doet. Het toerisme naar Turkije is dit jaar opnieuw sterk toegenomen. Hetzelfde geldt voor de Turkse export, die in de eerste helft van het jaar met 13% groeide volgens de minister Sümer Oral (Financiën) overigens nog lang niet voldoende.

Maar afgezien van deze lichtpuntjes kampt het land vooral met enorme problemen. Aan de lange reeks ontslagen lijkt nog geen einde te komen. "Ik ben ontslagen toen ik in verwachting was", vertelt Mine met haar kleine kindje. "Dat is tegen de wet, maar dat interesseerde mijn werkgever niet. Mijn partner werkt nog wel, maar zijn salaris is hetzelfde gebleven, terwijl de prijzen nu de pan uit rijzen. Het is heel moeilijk voor ons om rond te komen."

Winkels verkopen dan ook steeds minder. Steeds vaker kan men in meerdere fases betalen, omdat mensen anders nou eenmaal niet voldoende geld hebben om de goederen te kopen. Ontslagen vaders gaan 's ochtends vroeg hun huis uit, omdat ze niet willen dat hun kinderen ontdekken dat hun vader geen werk meer heeft. De Turken vrezen dat het einde niet in zicht is en dat een grote derde crisis kan komen.

Volgens het onderzoeksbureau ARAN is bijna driekwart van de bevolking van mening dat er spoedig een grote sociale explosie zou kunnen ontstaan. Zestig procent van de ondervraagden beschouwt de huidige regering als verantwoordelijk voor de economische crisis en meer dan 70% gelooft niet in het hulpprogramma van het IMF, dat onder meer aandringt op privatisering van grote staatsondernemingen, terugdringing van de staatsschuld, corruptieaanpak, reorganisatie van de bankensector en vooral een stevige inflatiebestrijding.

Ook het protest tegen de dollar als symbool van buitenlandse inmenging groeit. De Istiklal Caddesi, de hoofdwinkelstraat van het moderne Istanboel, staat vol aanplakbiljetten tegen de Amerikaanse munt. 'Turkse lire, Turkse vlag' staat erbij. Ibrahim van de kleine Arbeiderspartij deelt folders uit en verzamelt met succes handtekeningen. "De dollar maakt onze economie kapot. Jullie betalen in Nederland elkaar toch ook niet in dollars? De dollars moeten direct massaal worden ingeleverd bij de banken voor lires. Tachtig procent van de Turkse markt is op de dollar gebaseerd, grote buitenlandse ondernemers speculeren tegen onze munt en ruïneren onze economie", zegt Ibrahim fel.

De werkgeversorganisatie Tüsiad ziet de acties met lede ogen aan. Zij beschouwt het op Westerse leest geschoeide IMF-hulpprogramma als enige oplossing voor Turkije. "Wij zullen er alles aan doen om het economische programma en de principes erachter te verdedigen. Alles moet eraan gedaan worden om het te realiseren, want het is onze laatste kans. Het is ook noodzakelijk voor aansluiting van Turkije bij de EU", aldus woordvoerder Kaslowski. "Maar er zijn vijanden binnen de regering, die het belang van het IMF-programma niet begrijpen."

De economisch specialist van het grootste Turkse dagblad Hürriyet, Emre Ôzpeynirci, ziet het zonniger in. "De vice-president van de IMF Fischer heeft begin deze maand Turkije een hart onder de riem gestoken. Volgens hem waren de eerste tekenen van inflatiebestrijding in zicht en volgt de regering de richtlijnen goed. Minister Kemal Dervis stippelt het economische beleid van de regering-Eçevit uit en volgt trouw de lijn van het IMF. Aanvankelijk had de rechts-nationalistische coalitiepartner MHP er moeite mee, maar twee van haar ministers die niet aan het economische hervormingsprogramma wilden meewerken zijn eruit gegooid."

Ôzpeynirci gelooft daarom ook dat de vijanden binnen de regering verdwenen zijn. "Nu is de regering stabiel, omdat ook de MHP inmiddels beseft dat Dervis alle ruimte moet krijgen. De stabiliteit van de regering is dé voorwaarde voor economische verbetering. Dus heb ik hoop."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 14 augustus 2001