AMSTERDAM - RAMSES SHAFFY en NINA HAGEN waren jarenlang Herman Broods 'soulmates'. Zij voelen dat zij, spiritueel als zij allebei net als Herman zijn, nog zielsverwanten zijn. Zij hebben een band die nooit verloren zal gaan. RAMSES en HERMAN gingen allebei door diepe dalen, tarten allebei, door hun uitbundige levensstijl, de dood. "Herman was net als ik zelfdestructief", zegt Ramses. "Maar hij was oersterk. Die kracht te overleven verbond ons, net als onze levenslust. NINA HAGEN was Hermans spirituele mentor. "Ze was mij jaren voor", aldus Herman kort geleden. Nina Hagen verliest met Hermans dood de derde belangrijke man in haar leven. Kurt Cobain, haar mentor, schoot zichzelf dood, de Nederlandse gitarist Ferdie Karmelk, die zij in haar Brood-tijd leerde kennen en waar zij mee trouwde, stierf aan een longontsteking. En nu is er die fatale sprong van haar vriend Herman Brood.

Ramses Shaffy rouwt deze middag om de dood van zijn 'soulmate' HERMAN BROOD, die woensdagmiddag zijn laatste 'stage-dive' maakte van het dak van het Hiltonhotel en zo het toneel van het leven op spectaculaire wijze verliet. "Ik ben natuurlijk enorm geschrokken", zegt Ramses, die op het ogenblik in een Amsterdams verpleeghuis verblijft, "maar het is wel een dood in zijn lijn. Hij moet ook goed hebben nagedacht over het moment. Daar is hij hem kennende maanden mee bezig geweest."

Ramses heeft in Herman meer dan een collega of een vriend verloren. "We waren 'soulmates'", aldus de 67-jarige Ramses, "en eigenlijk zijn we dat nog. Niet alleen soulmates als artiest of door het toch uitbundige leven dat we hebben geleid, maar ook op spiritueel gebied. Herman was, net als ik, heel religieus, al zullen weinigen dat weten. Maar hij putte kracht uit zijn geloof."

Nina Hagen en Herman Brood. (Foto: © Kippa)

"Nee, je kan dat geloof van ons niet in een bepaald hokje stoppen. Maar ik zag Herman toch als een heel lieve en verlichte spirituele en intelligente geest. Hij las veel in de Bijbel, maar ook verdiepte hij zich in filosofische boeken. Het publiek zag slechts het puntje van de ijsberg van hem."

"Eigenlijk zijn wij heel lang twee zielen op één lijn geweest, wat overleven betreft."

De krantenkoppen van de laatste jaren illustreren dit: 'Ramses breekt heup', 'Brood sterft bijna aan overdosis', Ramses moet rol teruggeven', 'Ramses bewusteloos', 'Brood kan niet optreden', 'Brood spoorloos', Ramses ingestort'. Ramses glimlacht.

"Maar we kwamen altijd terug. Veel mensen vinden het nog een wonder dat Herman 54 jaar is geworden en ik nu nog steeds leef."

Maar samen hebben zij, denk ik, van huis uit een soort oerkracht meegekregen, een oerkracht om altijd weer door te gaan.

"Net als Herman speelde mijn leven zich voor een heel groot deel af in de nacht. Als je hebt opgetreden, ontspan je in de nacht. Daar kom je aardige mensen tegen. Daar is de drank, daar zijn de drugs en net als Herman ben ik vaak veel te ver gegaan. Risico's maken het leven spannend. Dat heb je nodig. En er is die levenslust die ons met elkaar verbond."

"Natuurlijk waren wij ook in menig opzicht anders. Herman kon wanhopige momenten hebben dat hij het niet zag zitten. Zelf heb ik altijd iets van 'Ik overleef het. Het komt goed'. Ik heb ook drugs gebruikt, maar ik heb nooit gespoten. Maar net als Herman ben ik ook zelfdestructief geweest, zocht ik het gevaar soms op, had ik die uitdaging nodig. Maar ondanks dat destructieve dat hij in zich had, en ik ook, heb je zelf toch het gevoel dat je niets kan overkomen."

"Herman ís ook onverwoestbaar gebleven, tot het laatst zelfs was hij een man die uitdagingen aanging zoals deze laatste sprong. Daar moet hij toch al maanden in zijn hoofd mee bezig zijn geweest. Hij moet het precies hebben voorbereid in het Hiltonhotel, waar een soort sleuf is die alleen insiders kennen waardoor je op dat dak komt. Het moment, daar zal hij lang mee bezig zijn geweest."

Ramses heeft zelf ook dramatische perioden meegemaakt in zijn leven. Zijn opname in een verpleeghuis wil hij echter niet zien als een eindstation. Hij heeft ergens een positieve kracht in zich die hem deze middag doet uitroepen: "Ik heb het hier geweldig en ik moet en zal hier uitkomen."

Heeft Ramses toen hij voelde dat hij lichamelijk en geestelijk toch door een dal ging zoals het laatste jaar aan zelfmoord gedacht? "Dat ligt niet in mijn karakter", zegt hij. "Daarvoor hou ik ook nu toch te veel van het leven. Maar ik heb wel begrip voor Hermans daad. Hij kon niet meer leven zoals hij dat wilde. Hij zag de dood als een redding."

Ramses is duidelijk aangedaan. "Ik heb veel van Herman gehouden", zegt hij. "En dat zal ik altijd blijven doen. En ik had de indruk dat die liefde wederzijds was."

Herman Brood bewonderde Ramses. Shaffy was altijd zijn grote idool, zijn voorbeeld. Net als Ramses viel hij af en toe bijna in de afgrond om zich dan op het laatste moment nog vast te kunnen grijpen aan een rotsblok of richel om weer door te kunnen gaan met het leven. Die gevaarlijke momenten stimuleerden hun levenslust, deden hen nog meer van het leven houden.

Waarom doen legendes als Ramses en Herman zich dat aan?

Ramses verklaard: "Dat kan aan onze jeugd liggen. Dat is een zaak voor psychiaters denk ik. Ik denk dat het nemen van die risico's ook een zaak is van afreageren. Even nergens iets meer mee te maken hebben, even weg van alles. Herman zocht het in de drank en drugs, en zelf heb ik ook alles in mijn leven gebruikt. Maar ik heb nooit een overdosis gehad. Ik heb altijd geweten wat ik gebruik en hoe ver ik kan gaan. Maar als iemand me iets aanbiedt, kan ik nu ook nog moeilijk nee zeggen."

Ramses heeft zelf onlangs nog ervaren hoe Herman letterlijk speelde met zijn leven. In de nacht voordat Herman en Ramses samen een expositie zouden openen van hun schilderijen, stierf Herman bijna aan een overdosis. Hij kwam bij de opening ook niet opdagen.

Herman zei er zelf over: "Het had me ook niet mogen overkomen. Maar ik maakte een fout die me bijna fataal werd. Men stopte mij ergens een plastic bolletje toe. Ik dacht dat het cocaïne was wat ik weleens nuttig als ik mijzelf wil verwennen. Het bleek echter heroïne te zijn."

"Ik merkte het na de eerste twee seconden al. Kijk, met speed en coke heb ik ervaring. Dan weet ik welke dosis wel of niet kan. Nu maakte ik een grove inschattingsfout. Ik viel in een gelukzalige slaap. Maar als een vriend me niet op tijd had gevonden, had ik nu niet meer geleefd, zeggen de artsen. Men bracht me terwijl ik in coma lag meteen naar het ziekenhuis. Zo overleefde ik deze levensgevaarlijke situatie. Onderweg in de ambulance kreeg ik een infuus en controleerde men mijn ademhaling."

In het ziekenhuis ontwaakte Herman uit zijn slaap. En daarna kwam hij bij in het huis van zijn ex-vrouw Xandra, dat altijd zijn veilige haven is gebleven.

Het is slechts een van de vele malen dat Herman zo aan de dood ontsnapte, vaak waren het 'ongelukjes' of 'inschattingsfouten' zoals dit keer. Vaak was het ook het tarten van de dood. Maar woensdag wist hij dat hij de dood wilde ontmoeten die hem al zolang omringde en inmiddels een goede vriend was geworden.

Ramses en hij hebben jarenlang hun eigen beschermengelen gehad, die zeker veel overwerk hebben moeten verrichten. Tot de laatste sprong zweefde, speelde en zong Herman nog elke dag en nacht tussen leven en dood. Maar ergens zal hij, denk ik, diezelfde beschermengel hebben gehad als Ramses. Een engel die zichzelf ook bleef verbijsteren en ongetwijfeld genoot van hun levenslust.

Misschien vloog Herman als laatste gebaar wel naar zijn beschermengel toe, toen hij die sprong maakte van het dak van het Hilton.

RAMSES SHAFFY zegt: "Er was echt een soort liefdesband tussen mij en Herman. En ik voelde ook dat hij mij als een echte vriend zag. Kort geleden zat ik op een terras in Amsterdam. Ineens zag ik Herman voorbij racen op zijn fiets. Hij maakte een rondje en kwam weer langs en gaf me snel een kaart van een vrouw wier ene oog knipoogde, met een soort luchtje erin. Ik bekeek de kaart en toen kwam hij weer langs, met een brede lach. 'RAMSES, I LOVE YOU' stond er op die kaart, en lachend en zwaaiend reed hij verder."

Herman had ook een bijzonder gevoel voor humor, aldus Ramses. "Toen hij uiteindelijk wel samen met mij op onze expositie van schilderijen verscheen, keek hij naar mijn werk en zei met zo'n geheel eigen lach van hem: 'Ramses, een kind kan de was doen'. Daar hebben we samen heel uitbundig om gelachen."

Net als RAMSES is NINA HAGEN HERMAN BROODS 'soulmate' geweest, zijn 'soulsister'. Nina is geschokt door Hermans dood. Ineens beseft zij dat ook idolen, fenomenen die steeds het lot tarten, sterfelijk kunnen zijn. Nina is daarbij echter wel een vrouw die Herman om zich heen zal blijven voelen. Zij behoort tot zijn spirituele cirkel, voor wie de dood slechts een overstap is naar een andere wereld.

Nina is net zo'n verlichte geest als Herman. Nina blijft de eeuwig excentrieke extravagante rock-'n-roll lady, die zich nooit verveelt en net als Herman steeds weer naar nieuwe spanningen zoekt. Herman zei over Nina tegen mij: "Zij lijkt op mij."

Nina zei over Herman: "Herman is mijn grote leraar, mijn mentor geweest, met wie ik altijd een enorm goede band had, omdat we toch in enig opzicht zoveel op elkaar leken. Hij heeft hetzelfde wat ik bij Kurt Cobain vond, voor wie ik songs schreef en met wie ik ook zo'n goed contact had."

De dood blijft ook NINA omringen en achtervolgen en komt vaak angstig dicht bij haar in de buurt. Zij lijkt een zwarte weduwe te worden... Eerst stierf haar Nederlandse echtgenoot FERDIE KARMELK aan een zware longontsteking, daarna schoot KURT COBAIN zichzelf door het hoofd en nu sprong haar HERMAN BROOD van het dak.

Nina Hagen geeft toe dat zij zelf ook vaak de dood in de ogen heeft gekeken. Ze beseft ook dat 54 jaar oud worden in de rock-'n-roll, zoals Herman presteerde met zijn levensstijl, een enorme prestatie is.

Ze zegt: "Eenmaal heb ik zelf een overdosis LSD gebruikt. Ik had toen een bijna-doodervaring. Maar daar ben ik nu nog dankbaar voor. Ik zag God. En sindsdien geeft Hij me kracht, en weet ik wat liefde is."

Het zijn bijna angstig overeenkomstige woorden die Herman me een paar maanden geleden zei: "Ik heb nu een paar keer een bijna-doodervaring gehad, maar het bijzondere daarvan is dat ik daarna veel bewuster ben gaan leven en ook ík kwam nader tot God door dat alles. Eigenlijk was die bijna-doodervaring heel mooi. Het had letterlijk en figuurlijk iets verlichtends."

Misschien is dit het licht dat Herman zocht in zijn duistere nachten en dat hem zo verbond met Nina. Herman: "Dat spirituele had Nina al jaren voor ík het ontdekte. Daar was zij mij en vele anderen jaren mee voor." Nina: "Dat had ik al op mijn twaalfde. Toen schilderde ik al een rode stip op mijn voorhoofd."

Herman bereikte vertelde hij mij dit keerpunt in zijn leven vier jaar geleden toen hij vijftig jaar werd. Hij begreep op dat moment dat spiritualiteit hem zou helpen zijn komende levensavond, die hij al zag naderen, toch 'lichter' te maken.

Hadden Nina en Herman Brood ook een echt paar kunnen zijn. Herman zei: "Meteen, ze is zo anders dan iedereen denkt." En Nina riep: "Natuurlijk, wij zijn eigenlijk ook heel normale mensen. We hebben kinderen en houden heel veel van onze kinderen."

Op het moment dat NINA tijdens deze ontmoeting foto's van haar kinderen liet zien, viel meteen het wilde rock-'n-roll-masker van haar af en was zij een toegewijde trotse moeder.

Dat geldt voor veel popsterren, heb ik gemerkt. Ik heb eens met MICK JAGGER gesproken, privé heel rustig, maar op het moment dat hij de pers te woord stond werd hij weer de extravagante popster. Datzelfde gold voor DAVID BOWIE, die ik zelfs een verlegen stille man vond in zijn suite in het Amstelhotel. Maar op het moment dat hij fotografen zag in de hal, werd hij een andere persoonlijkheid, speelde de wilde popster en ging uit zijn bol.

Ook bij Nina Hagen en Herman Brood was dit hetzelfde. "Iedereen denkt dat wij gek zijn, maar dat is onzin", zei Nina. En Herman voegde eraan toe: "Eigenlijk is rock-'n-roll voor mij een groot spel. Een spel dat een obsessie is geworden. Ik heb altijd gedacht en gehoopt dat de mensen bij mijn levensstijl die nogal bijzonder is tussen de regels door zouden kunnen lezen en zouden weten wie ik echt ben. Maar er zijn er maar weinig geweest die door deze bravoure, dat schavuitachtige heen hebben kunnen kijken. Ze zagen HERMAN BROOD, de rock-'n-roller maar niet HERMAN BROOD, de mens achter dat masker."

"Ik heb er altijd van gehouden de mensen in verwarring te brengen. Ik koesterde 'de stichting verwarring' in mijn leven. Soms had ik er zin in me als matroos voor te doen en te kleden. En dan weer als clochard, of als deftige meneer. Dat heb ik vaak gedaan en dat was altijd heel spannend. Het is altijd een uitdaging te zien hoe ver je daarmee kunt gaan."

Herman wilde vaak verder en verder. Is hij met die drugs niet te ver gegaan, vroeg ik in dit gesprek, dat misschien wel een soort testament van hem werd.

"Ik heb de film Trainspotting gezien, waarin men een aantal jonge mensen volgt die aan de zelfkant leven en drugsgebruikers zijn", vertelde hij me. "Om in de sfeer van die film te komen, gebruikte ik wat heroïne. Ik werd er doodziek van en heb de hele film min of meer 'gemist'. Ik moest maar overgeven. Ik ben hem toen nóg maar een keer gaan zien. En dan kijk je toch wel even op van de dialogen in die film. Op een zeker moment zegt zo'n jongen bijvoorbeeld: 'Een shot heroïne is een orgasme duizendmaal vermenigvuldigd'. Nou, wie dat gelooft is niet goed bij zijn hoofd. Daar weet ik alles van."

NINA HAGEN heeft de harddrugs afgezworen, zegt ze. Ze stopte, waar Herman op een zeker moment doorging. Ze overleefde, maar ze weet ook zeker dat zij en Herman eens verenigd zullen worden. "Misschien zien we elkaar weer gauw", schreef Herman in zijn afscheidsbrief.

Met Nina Hagen zal hij daarboven een bijzonder rock-'n-roll-paar vormen.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 13 juli 2001