DEN HAAG - Statiegeld in strijd tegen het zwerfafval. Als het aan minister Pronk (VROM) ligt, worden er straks retourbedragen geheven op lege limonade blikjes, halve liter melkpakken en kleine frisdrankflessen. "Nog even en we kunnen bij de sigarenboer ons opgerookte pakje sigaretten vol met peuken tegen betaling weer inleveren", reageert Nico Schrakamp, directeur van de Stichting Verpakking en Milieu (SVM) op de plannen van de bewindsman.

Eind dit jaar loopt het tweede Convenant Verpakkingen af. Voor die tijd moeten nieuwe afspraken voor een volgend Convenant vastliggen. Het zwerfafval lijkt nu het grote twistpunt tussen overheid en het bedrijfsleven te worden. De afvalberg neemt de laatste jaren alleen maar toe. Uit de nieuwste cijfers blijkt dat er door de stijging van de eenpersoonshuishoudens jaarlijks 5% meer verpakkingen in huishoudens 'rondzwerft'.

De hoeveelheid troep die mensen vervolgens op straat achterlaten, groeit hierdoor. "Dat daar iets aan gedaan moet worden, daar zijn we het allemaal over eens", zegt Frans Tummers, voorzitter van de SVM en oud Unilever-topman.

De vraag is alleen hoe. Terwijl het ministerie statiegeld de oplossing vindt, zegt het bedrijfsleven juist pertinent tegen de heffing van inlevergeld te zijn. "Blikjes en melkpakken maken slechts 9% van het in de natuur rondzwervende afval uit. De andere ruim 90% haal je met deze maatregel dus niet van straat", legt Tummers uit, die dan ook vreest voor Amerikaanse taferelen. In enkele Staten in de VS worden immers daadwerkelijk retourbedragen uitgekeerd bij inlevering van sigarettenpeuken of gekauwde kauwgum.

Bovendien wordt volgens SVM met de plannen van Pronk het probleem neergelegd bij de voordeur van de supermarkt of de kiosk. "Van de supermarkt wordt dan een vuilnisbelt gemaakt. De winkels hebben extra ruimte, een ander inleversysteem en niet te vergeten personeel nodig om alle halve-literflessen en pakken in te nemen. Uit een onderzoek van de branchevereniging voor de supermarkten (CBL) blijkt dat de invoering van statiegeld op dergelijke producten de grootgrutters jaarlijks ƒ300 miljoen kost."

Om het nieuwe statiegeldsysteem te voorkomen, presenteert het Nederlandse bedrijfsleven een eigen voorstel om de groeiende berg afval in Nederland terug te dringen. Gezamenlijk willen de ondernemingen hier 100 miljoen gulden in investeren. Speciale bakken op drukbezochte plekken als stations, schoolpleinen en winkelcentra moeten Nederlanders er straks toe zetten om daar hun fastfoodafval in te gooien.

Een mooie gedachte, maar is het niet een beetje naïef om te veronderstellen dat de Nederlander die nu zonder na te denken de sigarettenpeuk uit het autoraampje gooit, de kauwgum op straat plakt en de lege blikjes in de berm deponeert straks daadwerkelijk het afval netjes in de daarvoor bestemde bakken gooit? "Nee", reageren Schrakamp en Tummers eensgezind.

"Natuurlijk is daar wel eerst een bewustwordingsproces voor nodig, maar via bijvoorbeeld Postbus 51-spotjes kan daar veel aan gedaan worden. "Kijk alleen maar eens naar de glasbak. Wie had een aantal jaar geleden verwacht dat deze zou werken? Inmiddels is het tegendeel echter wel bewezen. En zo kan het ook met de rest van het zwerfafval", meent de oud Unilever-directeur, om er wel snel aan toe te voegen: "We hebben natuurlijk niet de illusie dat de problematiek met onze aanpak voor 100% wordt opgelost."

Als stimulans hebben de werkgeversorganisaties VNO*NCW en MKB Nederland samen met de overkoepelende organisatie van de verpakkingenindustrie bedacht dat voor elke ingezamelde afvalbak een bijdrage ter beschikking kan worden gesteld aan de sportfederatie NOC*NSF waar oud werkgeversvoorman Hans Blankert nu de scepter zwaait. "Dat hij daar nu zit, heeft niets met onze keus voor deze club te maken", haast Schrakamp zich te zeggen.

"Topsport past bij onze doelgroep: de jongeren. Iemand van 70 gooit immers echt geen blikje uit het raam. Door te kiezen voor NOC*NSF stimuleren wij de Nederlandse topsport en daarmee hopen we de grootste veroorzakers van de afvalberg ertoe aan te zetten datzelfde te doen", verklaart Schrakamp de keuze.

Volgende maand worden de nieuwste plannen van het bedrijfsleven met de minister besproken.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 27 april 2001