door MENZO WILLEMS OOTMARSUM - De strenge eisen voor tabak van minister Borst (Volksgezondheid), die de shagindustrie deze week de noodklok deed luiden, hebben er in het Twentse Ootmarsum al voor gezorgd dat twee van de laatste ambachtelijke tabaksfabriekjes van ons land de handen sinds in één hebben geslagen. Tabakskerverij J.B.G. Bloemen en tabaksfabriek Heupink en Reynders kunnen alleen samen de kosten opbrengen van een peperduur laboratorium, dat nodig is om de limieten van Borst aan het nicotinegehalte van de tabak te testen.

HARM TUNTELER

De fabriekjes van Hans Heupink en Richard Bloemen, wier voorouders 200 jaar geleden al tabak kerfden in een schuur achter hun kruidenierswinkels, staan sinds de jaren tachtig broederlijk naast elkaar op een industrieterrein net buiten het schilderachtige Ootmarsum. Ze werkten al een paar jaar samen voordat ze vorig jaar besloten tot een fusie.

Omdat Hans en Richard zich gewoon bij hun stiel wilden houden, namelijk tabak inkopen en op ambachtelijke wijze tot een pakje shag verwerken, besloten zij voor de begeleiding van de fusie een gespecialiseerde manager aan te trekken. Dat werd de in koffie- en tabakshandel gepokt en gemazelde Harm Tunteler.

"Het doel van de fusie is natuurlijk ook om onze winst en doelmatigheid te vergroten," vertelt de 45-jarige Tunteler, die voor zijn komst naar het Twentse dorp onder andere directeur was van de koffiebranders Smit en Dorlas en van de shagactiviteiten van Douwe Egberts. "Maar de aanleiding is het laboratorium. Het is een enorme investering die Heupink en Bloemen het best samen kunnen doen."

Net als zijn concurrenten in de shagbranche maakt de directeur van Heupink en Bloemen zich grote zorgen over de eis van Minister Borst dat net als op pakjes sigaretten ook op pakjes shag wordt vermeld hoeveel teer en nicotine er in één sjekkie zit. "Dat kan helemaal niet", zucht hij. "Iedere roker draait een ander sjekkie. De ene draait hem dik, de ander dun, de ene gebruikt dikke vloei, de ander dunne. De hoeveelheid teer en nicotine is daarvan afhankelijk."

"Daarom hebben wij aan de minister voorgesteld om een matrix op een pakje te zetten. Op die tabel kan een roker zien hoeveel teer en nicotine hij binnenkrijgt als hij dunne vloei gebruikt en weinig shag of hoeveel hij binnenkrijgt met dikke vloei en veel shag. Alle variaties kan hij op de matrix aflezen. Maar helaas is de minister ertegen. Zij vindt dat wij net als de sigarettenindustrie één waarde op het pakje moeten zetten."

Tunteler vreest dat de Nederlandse shagindustrie hierdoor in de problemen komt en dat "de Amerikaanse cowboy", jaloers dat Marlboro in ons land een kleiner marktaandeel heeft dan shag, ogenblikkelijk in het gat zal springen.

Heupink en Bloemen Tabak, een bedrijf met circa 60 werknemers, zet jaarlijks circa ƒ100 miljoen om, ruim 6% van de totale shagomzet in ons land. De Ootmarsumse tabaksfabriek concentreert zich op de zogeheten niche-markt. In het geval van Heupink en Bloemen zijn dit de grote pakken met 200 gram shag.

"Voor alle tabaksfabrikanten geldt dat het aandeel in de tabaksmarkt onder druk staat", geeft hij toe. "Niet zo zeer omdat er minder mensen roken. Dat aantal blijft schommelen rond de 35% van de volwassenen. Maar vooral omdat de overheid ten strijde is getrokken tegen de schadelijke gevolgen van roken voor de gezondheid. Behalve waarschuwingen op de pakjes moet ook de tabaksreclame tot een minimum worden beperkt. Bovendien wil Borst de prijs weer verder verhogen. En wat dacht je van de schadeclaims van burgers, zoals tegen Niemeyer?"

Weer buiten op het fabrieksterrein wordt Harm Tunteler ingehaald door een vorkheftruck met balen tabak. Achter het stuur zit aandeelhouder/directeur Hans Heupink. Gekleed in een eenvoudige schipperstrui, sjekkie in de mondhoek. De Haagse sores van de directeur verdwijnen als sneeuw voor de zon. "Kijk, zo gaat het hier", zegt hij. "Heerlijk toch." HARM TUNTELER ... iedere roker draait een ander sjekkie ... FOTO: PETER HAGENAARS

do 22 maart 2001