AMSTERDAM - Minister Brinkhorst (Landbouw) heeft gisteren een algeheel vervoers- en exportverbod voor vee, vlees en aanverwante producten zoals mest en melk afgekondigd. Dit moet de verspreiding van het gevreesde mond- en klauwzeervirus, dat gisteren voor het eerst sinds 1984 toesloeg in ons land, voorkomen.

De ingrijpende maatregelen leggen de hele Nederlandse landbouw nagenoeg plat. De schade zal in de miljarden gaan lopen, zo voorspellen landbouwdeskundigen.

Het nieuws dat mkz was vastgesteld bij vier runderen in het Gelderse Olst, sloeg gisteren in als een bom. Het uiterst besmettelijke virus komt zo goed als zeker ook voor op een bedrijf in het Gelderse Oene, zo verklaarde de minister gisteren.

Minister Brinkhorst (Landbouw) (Foto: ANP)

De bewindsman verwacht dat er wel een week nodig is om noodvaccinaties in het getroffen gebied uit te voeren. Daarnaast worden de komende dagen 18.000 stuks vee afgemaakt. In een zone van 1 kilometer rond de besmette bedrijven in Olst en Oene, en twee andere verdachte bedrijven in Maren-Kessel (Noord-Brabant) en Oosterwolde (Gelderland), wordt alle vee gedood.

"Het is zo ongeveer het ergste wat ons kon overkomen", zegt voorzitter Gerard Doornbos van landbouworganisatie LTO Nederland. "Daarom voeren we het strengste beleid dat mogelijk is. Hoewel we beseffen dat we de boeren daarmee een hoop ellende bezorgen."

Brinkhorst heeft gisteren besloten de export van levend vee en dierproducten uit heel Nederland te verbieden. Hij gaat daarmee verder dan de regels van de Europese Commissie. Die staat toe dat uit landsdelen zonder risico wel geëxporteerd mag worden.

Minister Brinkhorst (Landbouw) (Foto: ANP)

Zo mag Frankrijk nog steeds vlees exporteren dat niet uit de twee getroffen departementen komt. In ons land zijn Flevoland, Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant als risicogebieden aangewezen, maar de minister wil ook hiermee geen enkel risico nemen totdat de bron en precieze verspreiding van het mkz-virus zijn vastgesteld.

Het vervoersverbod en stagneren van de melkafvoer zorgt voor overvolle stallen en melktanks bij de boeren. "De pluimveehouderij is het grootste knelpunt op de korte termijn", zegt Doornbos. "Daar zitten duizenden mestkuikens die klaar zijn voor aflevering en die in de komende dagen letterlijk de schuur uitgroeien."

De maatregelen om verdere uitbreiding van het zeer besmettelijke virus te voorkomen, lopen al behoorlijk in de papieren. De Nederlandse vleesexporteurs worden het hardst getroffen door de uitbraak. Doordat Nederland haar status als mkz-vrij land nu heeft verloren, valt de export naar landen buiten de Europese Unie (jaarlijks 1 à 1,5 miljard gulden) voor minstens een jaar weg.

(Foto: ANP)

Ook de individuele boeren zien de rekening oplopen. "Als je kijkt naar een gemiddeld melkbedrijf waar ze nu minstens drie etmalen melk moeten weggooien, heb je het over een schadepost van duizenden guldens", aldus Doornbos. De boeren kunnen overigens wel een beroep doen op een speciaal diergezondheidsfonds.

Minister Brinkhorst heeft voor het platteland beperkende maatregelen afgekondigd om elk risico te vermijden. Het is de komende dagen verboden om veehouderijen te bezoeken. Boeren mogen ook geen bezoekers toelaten, omdat het virus van dier op mens en omgekeerd kan worden overgedragen.

Dierentuinen en natuurparken mogen van de minister zelf beoordelen of zij de deuren sluiten voor het publiek. Herten en zwijnen in natuurgebieden, zoals bijvoorbeeld de Veluwe vlakbij het getroffen bedrijf in Oosterwolde, worden niet allemaal preventief geruimd. De noodzaak tot het afschieten van die dieren wordt per natuurgebied bekeken.

(Foto: ANP)

"Wie de afgelopen dagen in contact is geweest met schapen, geiten, koeien of paarden, moet voorzichtig zijn", waarschuwde de minister. "Eerst douchen en dan schone kleren en schoenen aan. Schoon van huis, schoon weer thuis!" Volgens de minister kunnen mensen wel rustig naar het voetballen gaan of hun kinderen naar school brengen. Grote evenementen met dieren zijn verboden.

Het nieuws van de uitbraak is ook bij onze oosterburen hard aangekomen. Vooral in Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen, de twee deelstaten die aan Nederland grenzen, staat alles en iedereen op scherp, zoals in een van de reeds opgerichte crisiscentra werd gemeld. In snel tempo wordt nagegaan welke Duitse bedrijven recentelijk nog varkens uit Nederland hebben geïmporteerd.

Aan de grens worden voorbereidingen getroffen om auto's en vrachtwagens te desinfecteren. Angst is er zelfs dat als de wind gaat draaien, die de ziekte de grens over zal blazen, alle noodmaatregelen ten spijt. Ook België zint op extra maatregelen.

Aan de verslaggeving rond het uitbreken van het mond- en klauwzeer in ons werkten mee: Astrid Balsink,

Jeroen Hendriks, Johan van den Dongen, Eric de Brouwer, Liesbeth Oelen, Jan Colijn,

do 22 maart 2001