AMSTERDAM - De eerste grote regeling in Nederland voor verlofsparen, bestemd voor de 400.000 werknemers bij de 30.000 bedrijven in de metaaltechniek (kleinmetaal), komt niet van de grond.

De sociale partners hebben een ernstig conflict met minister Vermeend (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) over de manier waarop het speciale fonds dat voor verlofsparen is opgericht, moet worden gefinancierd. Daardoor is er tot nu toe geen cent van de verwachte ƒ200 miljoen ingelegd.

Om werknemers de kans te geven te sparen voor extra pensioen en zorg- en studieverlof hebben de sociale partners in de kleinmetaal gezamenlijk de Stichting Tijdspaarfonds opgericht. In dit fonds kunnen werknemers de tegenwaarde van hun vakantie- en adv-dagen en overuren storten. Pas na tien jaar hoeven werknemers een bestemming voor hun gespaarde geld op te geven: extra pensioen, zorgverlof of studieverlof.

Het fonds is opgericht met het oog op de nieuwe wet voor verlofsparen, die sinds 1 januari dit jaar van kracht is. Op grond hiervan mogen werknemers jaarlijks fiscaalvriendelijk 10% van hun bruto salaris opzij leggen om voor verlof te sparen.

Omdat de Stichting Tijdspaarfonds al in de maak was toen de wet nog niet bestond, hebben de sociale partners zelf met de Belastingdienst zaken moeten doen. Na enkele onderhandelingsrondes is afgesproken dat de tegenwaarde van de dagen belastingvrij mag worden gespaard. Net als bij het 'klassieke' pensioensparen geldt hiervoor de omkeerregel: er mag fiscaalvrij worden gespaard, wel valt de latere uitkering onder de loonbelasting. "Geheel in de geest van de nieuwe wet", zegt voorzitter Jan Alfons Vaas van de stichting.

Voor de sociale premies krijgt de stichting daarentegen geen vrijstelling van Vermeend. En dáár zit de angel, benadrukt Vaas. "Daardoor zijn de werkgevers veel te duur uit. Uit ons eigen onderzoek blijkt dat meer dan 40% van de werknemers aan de regeling wil deelnemen. En dan hebben we er nog niets eens reclame voor gemaakt. Je praat over minimaal 600.000 gespaarde dagen per jaar, op den duur dus goed voor ƒ200 miljoen. Maar daar moeten de werkgevers van Vermeend sociale premies over betalen. Dat komt neer op een kostenpost van ƒ30 miljoen. Bovendien moeten werknemers ook premie betalen, waardoor zij 6 tot 7% duurder uit zijn."

Uit het door Vaas genoemde onderzoek blijkt ook dat zo'n 80% van de werknemers het gespaarde bedrag wil gebruiken voor het pensioen. "Voor pensioen mag er wél premievrij worden gespaard", zegt Ben Vonk van de werkgeversdelegatie in de kleinmetaal. "In dit geval kan dus blijken dat van de ƒ30 miljoen premieheffing zo'n 80% ofwel ongeveer ƒ24 miljoen onterecht is geweest. Daar zien wij geen cent van terug. Er liggen tientallen miljoenen guldens klaar om in het fonds te worden gestort, maar mijn achterban houdt nu de vinger op de knip."

Het stichtingsbestuur heeft diverse pogingen ondernomen de kwestie met Vermeend te bespreken, maar dat is tot nu toe niet gelukt. Wel kreeg Vaas de afgelopen dagen een brief van Vermeend. "Ik viel bijna van mijn stoel van verbazing toen ik de tekst las", aldus Vaas, wapperend met het epistel.

Daarin schrijft Vermeend dat er weliswaar niet premievrij kan worden gespaard, maar dat de uitkering uit het fonds wél vrij is van premieheffing. Hiervoor is volgens de bewindsman gekozen op advies van de centrale werkgevers- en werknemersorganisaties, die in hun Stichting van de Arbeid hebben voorgesteld het verlofsparen niet te laten doorwerken naar de werknemersverzekeringen.

Het voordeel hiervan is dat het zogeheten dagloon niet wordt verlaagd, waardoor de uitkeringsrechten van werknemers niet in gevaar komen. Vermeend raadt de kleinmetaal aan de vrije dagen die voor pensioen worden gebruikt, binnen het bedrijf rechtstreeks te sparen en dus niet via het fonds. In dat geval zijn geen premies verschuldigd.

"Niet te geloven. Door gebruik te maken van vrije dagen wordt in ons fonds het dagloon juist niet aangetast", aldus Vaas en Vonk. "Werkgevers en werknemers hadden elkaar gevonden in een gecombineerd, flexibel spaarfonds voor zowel extra pensioenopbouw als zorg- en studieverlof. Werknemers die van baas wisselen, houden zo hun rechten. Vermeend dwingt ons een knip aan te brengen tussen pensioenopbouw en verlofsparen. Daarmee schoffeert hij de sociale partners."