Dr. Ian Jenkins (l.), conservator bij het British Museum, staat samen met de directeur van het beroemde museum in Londen, Robert Anderson, bij een van de sculpturen van het Parthenon die ook bekend staan als de 'Elgin Marbles'. Griekenland wil de door lord Elgin meegenomen kunststukken terug, maar ontving tot nu toe nul op het rekest. Jenkins gaf onlangs toe dat zijn museum nogal hardhandig is omgesprongen met de reliëfs, maar hij zei erbij dat andere die in Athene zijn gebleven, er slechter aan toe zijn. FOTO: AP

Naar verwachting zullen de komende jaren, onder meer door de internationale campagne voor teruggave van joodse kunstschatten en het opgelaaide debat over de Elgin-reliëfs, steeds vaker musea en galeries worden geconfronteerd met teruggaafverzoeken door privé-personen of buitenlandse regeringen. Voor zover bekend loopt momenteel een twaalftal claims van rechtmatige eigenaars bij Britse musea, maar de directeuren zijn er weinig happig op deze zaken naar buiten te brengen.

Vorig jaar schreven de Glasgow Museums geschiedenis door een heilig hemd van een Sioux-krijger die bij de Slag om Wounded Knee in 1890 omkwam, terug te geven aan zijn nazaten. Directeur Mark O'Neill: "Het draait allemaal om normen en ethiek. Zo'n shirt dat van het dode lichaam van een Indiaanse krijger is afgerukt, hoort in Schotland toch eigenlijk niet thuis."

Volgens O'Neill kan zeker 10 procent van de kunstcollecties in het Verenigd Koninkrijk worden opgeëist. Afgelopen zomer nog ontvingen verschillende Britse musea een verzoek van de Cook Eilanden voor de teruggave van etnografische werken die 250 jaar geleden door kapitein James Cook mee terug naar huis waren genomen. Slechts een museum, ook al in Schotland, zou een kleinigheid hebben teruggestuurd.

Moira Simpson van de Universiteit van Warwick denkt dat het zo'n vaart niet zal lopen en schat dat niet meer dan twee procent van de verzamelingen gevaar loopt.

Simpson heeft onlangs in opdracht van de Museums Association een grote studie gedaan naar de herkomst van de kunstwerken in de Britse musea, waarbij een deel van de inventaris werd ingedeeld in categorieën als 'oorlogsbuit' en 'verkregen via zendelingenwerk'. Hoe gevoelig de materie ligt, blijkt wel uit het feit dat het wereldberoemde British Museum en het Victoria and Albert Museum in Londen, die beide uitpuilen van de buitenlandse kunst, hun medewerking aan het onderzoek weigerden.

Wellicht heeft de directie van het British Museum, waar onder andere de Steen van Rosetta (met de sleutel tot het hiërogliefenschrift) en menig ander Egyptisch kunstvoorwerp valt te bewonderen, het een en ander te verbergen.

Begin deze maand moest curator dr. Ian Jenkins toegeven dat 40 procent van de 2500 jaar oude Elgin Marbles door onzorgvuldige schoonmaakpartijen in de jaren dertig zijn aangetast. Ook bleek de afgelopen weken dat het museum de Duveen-galerij, waar de Elgin-pronkstukken worden tentoongesteld, voor feestjes verhuurt à raison van ruim 100.000 gulden per avond.

Maar dr. Jenkins is het roerend eens met premier Blair dat de Elgin Marbles in zijn museum moeten blijven. Volgens hem "laten de Grieken het Parthenon verrotten. Als lord Elgin de reliëfs niet naar Engeland had meegenomen, dan waren ze nu al lang uit elkaar gevallen."