Partijen die een marktaandeel van meer dan 30% hebben moeten bovendien bij elk nieuw contract toestemming van de nationale mededingingsautoriteit (zoals in Nederland de NMa) krijgen. Deze kan het bedrijf vervolgens verplichten met een nog kortere contracttermijn te werken.

Volgens analist Gerard Rijk (ING Barings) is er sprake van "grote verwarring in bierland", omdat de details van het Brusselse besluit nog niet bekend zijn. "Maar het lijkt voor de grote brouwers negatief te gaan uitpakken. Heineken heeft in Nederland, Frankrijk, Italië, Griekenland en straks ook Spanje een marktaandeel dat hoger is dan 30%."

In Nederland is de horeca goed voor 30% van de bierafzet; daarvan wordt verreweg het grootste deel door middel van exclusieve leveringscontracten verkocht. Kroegbazen krijgen een lening van de brouwer om hun café in te richten, en verplichten zich in ruil hiervoor lange tijd exclusief het biermerk van deze brouwer te schenken. Daarmee is voor de grote bierconcerns een zeer winstgevend en vooral stabiel afzetkanaal ontstaan; een oase van rust vergeleken met de moordende concurrentie op de supermarktschappen.

Sinds 1984 zijn horecacontracten die alleen bier betreffen gebonden aan een maximale duur van tien jaar, een termijn die in de praktijk ook het meeste voorkomt. Het feit dat deze minstens zal worden gehalveerd zal ongetwijfeld leiden tot een heviger gevecht om de cafécontracten, menen analisten: brouwers zullen bijvoorbeeld met kortingen op de bierprijs horeca-ondernemers proberen te lokken. "Een marktleider als Heineken gaat echt niet met de armen over elkaar heen zitten", meent een bron binnen de bierwereld.

Competief

Analist Rijk is ervan overtuigd dat deze kortingen uiteindelijk aan de cafébezoekers zullen worden doorgegeven, precies het scenario dat de Europese Commissie voor ogen staat. "De horecamarkt bestaat uit vele bedrijven, en is daardoor competitief. Het probleem doet nu zich voor in het kanaal tussen brouwer en café. Straks kan een partij echter zo naar Brussel stappen, als zij van mening is dat een contract strijdig is met Europese regels."

De discussie over de biercontracten sleept zich al lange tijd voort. "Massa's café's kunnen voortbestaan dankzij de binding met de brouwers", stelt een bron in de brouwerswereld. "Als die verdwijnt, dan komen er veel café's in de problemen." Bovendien zou een eventuele prijzenslag kleine brouwers schaden. De doorgaans sterke brouwerslobby heeft met dit standpunt in Brussel echter geen potten kunnen breken.

Dit tot grote vreugde van branche-organisatie Koninklijke Horeca Nederland. "Een steuntje in de rug", aldus woordvoerster Ans Groenewegen. "Als ondernemer moet je in principe vrij zijn. Startende ondernemers moeten eerst met de bank praten, en niet met de brouwer. Dat cafébazen ondanks werkweken van 60 tot 80 uur nauwelijks een modaal salaris verdienen is mede te danken aan de financiering van de brouwers. Bankgeld is 10 tot 15% goedkoper." Dat bankiers minder snel met een lening over de brug komen acht zij geen probleem: "Op een overvolle markt is geen plek voor avonturiers."

In de brouwerijwereld werd gisteren tamelijk kalm gereageerd op het Brusselse besluit. Het Centraal Brouwerij Kantoor liet bij monde van secretaris Jan Teeuwen weten geen aardverschuiving te verwachten. "De concurrentie in de horeca is fors, en dat blijft zo."

Een woordvoerder van Heineken benadrukte dat de brouwer alleen in Frankrijk en Nederland met langlopende contracten in de horeca werkt. "We bereiden ons voor op wat we gaan doen. Het zal afhangen van de details in de regelgeving, en die weten we nog niet. Sterke concurrentie zijn we in elk geval gewend."

Als het aan Koninklijke Horeca Nederland ligt, dan zullen meer buitenlandse partijen zich op de Nederlandse horecamarkt begeven. "Wij zijn al in gesprek met Belgische en Duitse brouwers, om ze een handje te helpen", aldus Groenewegen.

Voor de benzinemarkt worden minder grote effecten verwacht. Analist Steve Turner (HSBC Investment Bank): "Gemiddeld lopen de contracten tussen oliemaatschappijen en pompstations drie tot tien jaar, dus vijf jaar is dan een aardig gemiddelde. De concurrentie zal wel wat scherper worden, maar erg groot zullen de gevolgen niet zijn." De Bovag, die ook de belangen van de pomphouders vertegenwoordigt, zoekt de verklaring in de hoge pompdichtheid in Nederland. "Met als gevolg dat de marges wel erg smal zijn."

De automobielsector blijft vooralsnog tot en met september 2002 vrijgesteld van de nieuwe EU-regeling.