Minister Brinkhorst (Landbouw) verwacht dat zowel de overheid als de varkensboeren optimaal kunnen profiteren van zijn voorstel stallen te ruilen tegen woningen om zo de boeren te stimuleren hun bedrijf te beëindigen of te verplaatsen.

Dit blijkt uit het sociaal plan voor sanering van de varkenssector, 'Flankerende maatregelen mestbeleid', dat vandaag vrijwel zeker door de ministerraad wordt goedgekeurd.

Dit plan voorziet verder in twee opkoopregelingen en een fiscale herinvesteringsvrijstelling voor varkensboeren die hun beesten de deur uit doen.

"Het mes kan aan meerdere kanten tegelijk snijden", zegt Brinkhorst in een toelichting voor zijn collega-bewindslieden op het plan om stallen voor woningen te ruilen.

"Er wordt ruimte geboden voor nieuwbouw in het landelijk gebied, terwijl tegelijkertijd en dit is een stringente voorwaarde bouwmassa en bouwrechten elders in het landelijk gebied worden gesaneerd. Voor boeren die hun bedrijf willen beëindigen of zich willen hervestigen, kan deze 'steen-voor-steen'-benadering helpen om de sanering van de oude opstallen rond te krijgen en tegelijkertijd een nieuwe start te maken", schrijft de D66-bewindsman. Hij gaat het idee de komende weken meer in detail uitwerken.

Brinkhorst verwacht dat de komende jaren veel bedrijfsgebouwen zullen vrijkomen door de herstructurering van de varkenshouderij en de reconstructie van de zandgebieden. Sloop zal in veel situaties wenselijk zijn, maar lang niet altijd (financieel) haalbaar, schrijft de minister. Hij verwacht dat daardoor gebouwen voor andere doeleinden gebruikt gaan worden of vervangen gaan worden door nieuwe gebouwen met een andere functie, met name woningen.

"Verrommeling van het gebied dreigt dan", aldus de D66-politicus. Zijn plan kan volgens hem "een instrument zijn om potentiële beëindigers in relevante gebieden te prikkelen versneld te stoppen en om middelen te genereren voor een (omvangrijk) sloopprogramma".

Het sociaal plan voor de varkenshouderij omvat verder een opkoopregeling waarvoor ƒ100 miljoen beschikbaar is waarmee het ministerie de varkensrechten uit de markt wil halen die toen er nog sprake was van een generieke 10%-korting zijn bijgekocht door varkensboeren. Het ministerie verwacht gemiddeld genomen de toen gemaakte kosten te vergoeden.

Daarnaast stelt het kabinet nog eens ƒ100 miljoen beschikbaar voor boeren die helemaal de pijp aan Maarten geven en zowel van varkensrechten, grond en opstallen af willen.

Een laatste punt is de herinvesteringsvrijstelling. Boeren die nu hun bedrijf beëindigen moeten belasting betalen over hun stakingswinst. In overleg met staatssecretaris Vermeend (Financiën) heeft Brinkhorst nu bepaald dat varkensboeren met een gemengd bedrijf fiscaal worden vrijgesteld als zij hun varkensactiviteiten staken en de opbrengst investeren in een ander deel van hun bedrijf.

Het kabinet zal vandaag ook formeel besluiten in hoger beroep te gaan tegen een recente rechterlijke uitspraak dat Nederland een jaar eerder, al in 2002, moet voldoen aan de Europese nitraatrichtlijn. Volgens Brinkhorst en zijn milieucollega Pronk is het onmogelijk om zo snel al aan die strenge milieunormen te voldoen.