BRUSSEL/RIJSWIJK, vrijdag

De tien tot vijftien Nederlandse vleesexporteurs die door de Europese Commissie beschuldigd zijn van fraude met de export van rundvlees naar Irak, moeten de verkregen exportsubsidies in elk geval terugbetalen. De bedrijven ontdoken tussen 1991 en 1994 de handelsboycot van Irak en ontvingen bovendien nog eens miljoenen guldens exportsubsidie van de Europese Unie.

De affaire is ontdekt door het fraudebureau van de Europese Commissie, Olaf, dat hiervoor nauw samenwerkte met de Algemene Inspectiedienst (AID) van het ministerie van landbouw in Den Haag. Niet alleen Nederlandse, maar ook Duitse vleesexporteurs zijn bij het schandaal betrokken. De Europese Commissie eist ruim ƒ140 miljoen (EUR65 miljoen) terug van de betrokken Nederlandse en Duitse bedrijven.

Woordvoerder Alexandro Buttice van Olaf stelt dat Nederland, samen met Duitsland, de belangrijkste partij was in de exportfraude. "Nederland is er zeer bij betrokken", aldus Buttice. De zegsman wilde geen namen van bedrijven noemen of het bedrag dat de Nederlandse autoriteiten moeten terugvorderen.

Volgens Buttice maakte het niet uit of de betrokken vleesbedrijven wel of niet te goeder trouw hebben gehandeld. Ze hebben ten onrechte Europese subsidies gekregen en dat geld moet terug worden gestort door het agentschap dat de subsidies uitbetaalde, in dit geval het Productschap voor Vee, Vlees en Eieren.

De zaak kwam aan het rollen toen de Brusselse antifraudedienst Olaf argwaan kreeg over de sterk gestegen vleesexport naar Jordanië. Jordanië is doorgaans geen grote afnemer van Nederlandse en Duitse bedrijven, maar bleek plotseling verdacht veel vlees te consumeren. Onderzoek leerde dat het merendeel van het vlees via Jordanië naar Irak werd vervoerd. In totaal werd op die manier 38.000 ton rund- en kalfsvlees en 3300 ton pluimveevlees Irak binnengebracht.

De betrokken bedrijven kregen EU-subsidie voor de export naar Jordanië. Volgens Olaf hebben de bedrijven papieren vervalst om de subsidie te verkrijgen. "Het is duidelijk dat de exporteurs nooit gebruik maakten van de geëigende procedures om het embargo te omzeilen. Ze deden alsof om het vlees door de Jordaanse douane te krijgen en vervolgens subsidie op te strijken", schrijft OLAF in haar rapport.

Het Productschap Vee, Vlees en Eieren en het ministerie van Landbouw trachten te achterhalen welke Nederlandse bedrijven bij de zaak betrokken zijn. Volgens het ministerie betreft het tien tot vijftien exporteurs, hetgeen een aanzienlijk deel is van de totale Nederlandse rundvleesverwerkende sector.

Vast staat dat een aantal bedrijven zonder ontheffingsvergunning naar Irak heeft geëxporteerd, laat een woordvoerder van Landbouw weten. Volgens de zegsman dachten de exporteurs via de Jordanië-route de stroperige administratieve procedure te vermijden. Of er een strafrechtelijk onderzoek wordt gestart tegen de betrokken bedrijven is vooralsnog onduidelijk. Volgens een woordvoerder moeten ze in ieder geval de onterecht ontvangen subsidie terugbetalen. "Dat kan voor een bedrijf al grote gevolgen hebben."

Olaf heeft alle documenten aan de autoriteiten in de lidstaten gegeven. Zij moeten nu de zaak verder uitzoeken en het geld terughalen.