Het overleg tussen minister Brinkhorst (Landbouw) en boerenorganisatie LTO-Nederland over het mestbeleid is gisteren op een absoluut dieptepunt aanbeland. "We hebben het overleg opgeschort omdat het beleid van de minister in de praktijk onuitvoerbaar en onhaalbaar is. De kloof is onoverbrugbaar. De minister moet echt met een fundamenteel andere benadering komen willen we weer met hem rond de tafel gaan ", aldus LTO-voorzitter Gerard Doornbos.

Volgens Doornbos is het mestbeleid niet te realiseren om de volgende redenen: de invoeringstermijn komt te snel (2002), de mestnormen zijn te scherp en de torenhoge heffingen als boeren de normen per hectare overschrijden zijn onbetaalbaar.

Brinkhorst is gedwongen het mestprobleem in ons land op te lossen vanwege de Europese Nitraatrichtlijn. Doel van die richtlijn is de kwaliteit van het Europese drinkwater te verbeteren. Omdat schadelijke nitraat afkomstig uit dierlijke mest doorsijpelt naar het grondwater, schrijft Brussel veel lagere nitraatnormen voor vanaf 2001.

De marges in het mestplan zijn te smal, betoogt Doornbos. Als het weer warmer of natter is dan verwacht, kan de hoeveelheid nitraat die achterblijft op het land hoger of lager uitpakken en loopt de boer risico een hoge boete te krijgen wegens overschrijding van de Brusselse mestnorm. "Mest uitrijden is geen exacte wetenschap. Daar moet de minister rekening mee houden."

LTO pleit voor een versoepeling van de Brusselse mestnormen. De norm voor nitraat zou naar minstens 290 kilo per hectare moeten. Volgens de Nitraatrichtlijn zou Nederland echter al in 2001 moeten voldoen aan 210 kilo per hectare en in 2003 aan 170 kilo.

LTO wordt in haar pleidooi gesteund door een nog te publiceren rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM). Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat een stikstofnorm van 290 kilo per hectare niet tot meer uitspoeling van mest naar het grondwater hoeft te leiden dan de norm van 170 kilo per hectare, die Brussel hanteert. Ook wil LTO strengere normen gaan hanteren voor droge zandgronden. Op die gronden is de uitspoeling van mest naar het grondwater groter dan op bijvoorbeeld kleigrond. Brinkhorst maakt in zijn plan geen verschil tussen de soorten grond.

LTO vindt dat Brinkhorst in Brussel harder moet vechten voor een versoepeling van de mestnormen. "Van de 15 lidstaten voldoen 13 nog niet aan de normen", meent Doornbos. "Daar moet dus over te onderhandelen zijn."

Doornbos stoort zich vooral aan het feit dat Brinkhorst in zijn plan volledig voorbij gaat aan een afspraak die vorig jaar met de verantwoordelijke minister voor het nitraatbeleid, Pronk (Milieu), al gemaakt was.

"Toen is afgesproken dat het mestbeleid gebaseerd zou worden op een bepaald aantal dieren per hectare (grootvee-eenheid, red.), voor een periode van tien jaar. Dat was bepaald geen makkelijke beslissing voor onze achterban, maar ze hebben het toch geaccepteerd."

Met Pronk was als einddatum 2008 afgesproken, Brinkhorst wil nu 2002 als eindstation. Volgens Doornbos bezwoer Pronk hem destijds voor de afspraak "tot aan het Europese Hof" te willen vechten. "Vreemd dat een nieuwe minister daar nu opeens doorheen fietst."

Volgens LTO heeft het Project Praktijfcijfers, waar 250 bedrijven sinds 1997 aan deelnemen, uitgewezen dat de doelstellingen van Brinkhorst niet te realiseren zijn. Met het eerste paarse kabinet is indertijd afgesproken dat het project als basis zou dienen voor de beoordeling volgend jaar in de Tweede Kamer van het mestbeleid.

"Uit de resultaten van de Praktijkcijfers blijkt dat in drie jaar tijd slechts 20% van de boeren de mestnormen haalt. Het is dus volstrekt onhaalbaar om de boeren nu te verplichten de normen al binnen twee jaar te halen."

LTO stelt bovendien dat het mestbeleid de bedrijfsvoering van de boeren die wel overblijven, in gevaar brengt. De boeren worden eigenlijk gedwongen te kiezen uit twee kwaden. Of veel minder mest uitrijden op het land met als gevolg een veel lagere opbrengst. Of de juiste hoeveelheid uitrijden met als risico dat externe factoren (warm weer, neerslag) de nitraatuitstoot beïnvloeden waarna een fikse boete kan volgen.

In de Tweede Kamer is met grote verbazing kennis genomen van de ruzie tussen minister Brinkhorst en LTO-Nederland.

"Vreemd dat de minister deze week nog in de Tweede Kamer zei dat hij draagvlak had voor zijn plan", aldus VVD-Kamerlid Oplaat, die de mestplannen van de minister pas wil bespreken als deze overeenstemming heeft met de boerenorganisatie.

PvdA'er Waalkens vindt het "niet sterk van LTO om weg te lopen. Het is nu aan de minister om hen weer aan tafel te krijgen. Het gaat natuurlijk hard tegen hard in de gesprekken, maar de minister moet toch oppassen dat hij geen problemen met de Kamer krijgt." Eerder deze week verweet een groot aantal fracties, waaronder VVD en CDA, de D66-bewindsman al dat hij bezig is de relatie met de boeren te verzieken. Brinkhorst zelf ontkende dat en stelde dat er slechts sprake is van harde onderhandelingen.