Paul Krugman:
kans op 'geldcrisis' neemt toe door PETER VAN
DER TUIN - SCHEVENINGEN, vrijdag De
twee grote drijvende krachten achter de groei van de wereldeconomie zijn de digitale
technologie en de ideologie. De komende drie tot vijf jaar zullen wel een mooie
groei laten zien maar de kans op een financiële crisis wordt groter. De moderne
technologie maakt namelijk ons financieel stelsel kwetsbaarder.
Dit betoogde gisteren in Scheveningen de vermaarde Amerikaanse
econoom Paul Krugman. Hij sprak op een bijeenkomst ter gelegenheid van het 30-jarig
bestaan van het PGGM, het op een na grootste pensioenfonds van ons land. Krugman,
hoogleraar aan het Amerikaanse Massachussets Institute of Technology (MIT), staat
bekend als een zeer scherpzinnige maar tegendraadse econoom en schrijver van enkele
boeken en ontelbare artikelen over misvattingen in de economische opvattingen
van het publiek. Het thema van de bijeenkomst was 'Voorbij het jaar 2000'
maar Krugman was te intelligent om gedetailleerde voorspellingen te doen over
de toekomst. "Ik weet het ook niet", gaf hij eerlijk toe. "Begin jaren zeventig
was iedereen in de VS optimistisch en de VS zouden altijd een supermacht blijven.
In de jaren tachtig was iedereen pessimistisch. Japan zou de wereldheerschappij
overnemen, de tijd van de VS was voorbij. Nu is iedereen in de VS weer optimistisch
maar dat zal over tien jaar ook wel weer anders zijn." Krugman is kritisch
over de theorie van 'de nieuwe economie', die stelt dat we een lange periode tegemoet
gaan van flinke economische groei zonder noemenswaardige inflatie. Dat komt doordat
de arbeidsproductiviteit extreem stijgt door de digitale technologie. "Maar we
kunnen niet ontkennen dat die technologie tot hogere groei leidt", zei hij. "Dat
komt vooral door de versnelling in de communicatie. Bedrijfsgegevens kunnen met
enorme snelheid worden uitgewisseld via internet, fax en vaste en mobiele telefoon.
Een fabriek buiten de VS kan vanuit de VS per fax in een paar seconden benodigde
tekeningen of schetsen van producten binnen krijgen en sneller met de productie
beginnen. De computer bewaakt, signaleert en beveiligt en werkt 24 uur per etmaal.
Dat zijn wel positieve factoren." Maar ook de
ideologie bevordert de groei in de wereld. "Leninisme, Marxisme, Maoisme, socialisme,
ze zijn vrijwel verdwenen. Het kapitalisme viert hoogtij. Dat houdt in liberalisatie,
het wegvallen van grenzen en handelsbeperkingen. De wereldhandel gaat daardoor
sneller groeien want overal ter wereld kan nu geproduceerd worden met de nieuwste
technieken. Er zullen enkele ontwikkelingslanden opkomen die plotseling aan een
versnelde groei gaan beginnen en dat is ook weer gunstig. Dus kunnen we verwachten
dat grote geldstromen de richting van die landen op gaan. Maar die technologische
ontwikkeling houdt wel een gevaar in: er komt steeds meer 'flitskapitaal' dat
per seconde naar andere delen van de wereld gedirigeerd kan worden. En door de
verbeterde informatie gaat iedereen in de financiële wereld tegelijkertijd
hetzelfde doen. Dat geeft enorme schokgolven als er ergens misgaat, zoals we hebben
gezien in de Azië-crisis. En helaas weten we niet precies wat we daartegen
moeten doen."
"Daarom verwacht ik
dat we in de toekomst vaker financiële crises zullen krijgen, die ook weer
feller, dieper en ingrijpender zijn. Vorig jaar was ik betrokken bij het paniekerig
spoedberaad over de acute financiële crisis in de VS als gevolg van de ondergang
van de beleggingsmaatschappij Long Term Capital Management. Ik vroeg: "Wat moeten
we er aan doen? Daarop zei een van de bankiers van de FED: "bidden." |