Van een onzer verslaggevers - DEN HAAG, woensdag

De huidige recordprijzen voor ruwe olie op de wereldmarkt zouden weleens geen lang leven beschoren kunnen zijn. Niet alleen worden alternatieve energiebronnen door de dure olie economisch aantrekkelijker, ook vanuit de politiek kan er druk op de prijzen ontstaan.

"Ik had nooit gedacht dat ze in zo'n korte tijd zover naar boven zouden doorschieten", zegt Maarten van den Bergh, president-directeur van de Koninklijke/Shell Groep. "Het kan echter ook weer snel naar beneden".

Een belangrijke oorzaak van het huidige hoge prijspeil is volgens hem van psychologische aard. Iedereen lijkt iedereen thans slinkende voorraden en dreigende tekorten op de oliemarkt te willen aanpraten. Maar is de situatie werkelijk zo nijpend, vraagt hij zich af. Pas als de komende weken uit de door het Internationaal Energiebureau te publiceren voorraadcijfers slinkende voorraden blijken, kunnen de olieprijzen nog wat verder oplopen. Ook kan plotseling invallend winterweer (tot nu toe is er van echt winterweer nog nauwelijks sprake geweest) een opwaartse druk op de prijzen veroorzaken.

Maar dan breekt een moment aan waarop de alternatieve energiebronnen economisch gezien aantrekkelijk worden. En daar zitten de olieproducerende landen echt niet op te wachten. Zij zullen dan ook hun productie weer opvoeren, waardoor de prijzen zakken, voorspelt Van den Bergh. "Zeker na de winter."

De politiek kan ook een belangrijke rol gaan spelen, denkt hij. Mocht de olieprijs hoog blijven en zelfs nog oplopen, dan zal dat kunnen leiden tot toenemende inflatie in het Westen. Met name de Verenigde Staten zien inflatie als een van de grootste bedreigingen voor de economische ontwikkelingen. Daarom denkt de Shell-topman dat dan politieke druk vanuit met name de VS de Arabische wereld er toe kan bewegen de oliekraan weer wat verder open te draaien. "Een goede verstandhouding met de VS is de Arabieren veel waard", zegt hij.

Het Centraal Planbureau houdt er rekening mee dat zijn inflatieramingen naar boven bijgesteld moeten worden door het duurder worden van de grondstof. Volgens de Stafgroep economisch onderzoek van de Rabobank stijgen de prijzen in 2000 gemiddeld 2,25 procent. Eerder was uitgegaan van 2 procent. Dit jaar zal het effect nauwelijks merkbaar zijn al wordt rekening gehouden met 0,1 tot 0,3 procentpunt hogere inflatiemaandcijfers over november en december.

Het afgelopen weekeinde was het Irak die de toch al sterk gestegen olieprijs een extra duwtje omhoog gaf. Het land van Saddam Hoessein verwierp een voorstel van de Verenigde Naties om het 'olie-voor-voedsel'-programma met voorlopig twee weken te verlengen. Irak wenste niet langer gestraft te worden voor zijn invasie van Koeweit in 1990 en maakte bekend helemaal geen olie meer te zullen uitvoeren.

Gisteren maakte Iraks aartsvijand Iran daarnaast nog eens bekend zich de komende weken strikt te houden aan de eerder door de OPEC-leden gemaakte afspraken over produktiequota. In maart van dit jaar besloot een aantal OPEC-landen de olieproduktie te verlagen teneinde aan de steeds verder dalende olieprijs een halt toe te roepen. Dat lukte, de prijs begon zelfs aan een snelle opmars en gisteravond werd voor een vat Brent-olie ....

Automobilisten zien die stijgende olieprijs vertaald in de literprijs voor benzine. Vandaag gaat de prijs voor euro ongelood met nog eens een cent omhoog tot ƒ 2,37 per liter, tot nu toe een record.

Irans Opec-minister Hossein Kazempour Ardebili zei gisteren overigens zich nog geen enkele zorg te maken over het huidige prijsniveau van ruwe olie. Volgens hem is de gemiddelde prijs over het hele jaar nog steeds onder het door de Opec beoogde niveau van 18 à 20 dollar.

Shell-topman Van den Bergh heeft die zorgen ook niet. In de afgelopen jaren zijn de productietechnieken zover verbeterd, dat het volgens hem bij Shell nu mogelijk is om een groot deel van de productie voor minder dan acht dollar te laten plaatsvinden. Ook al zou de olieprijs plotseling weer scherp terugvallen dan maakt men zich bij Shell geen zorgen. "Zelfs bij een olieprijs van tien dollar kunnen we nog een redelijk rendement halen", zegt Van den Bergh.

Bij het maken van investeringsprogramma's hanteert Shell nog steeds een dollarprijs van veertien dollar. Daarin komt geen verandering, verzekert de topman. Geruchten dat Shell dankzij die hoge olieprijs nu zou overwegen om zijn herstructureringsprogramma's op een lager pitje te zetten spreekt hij tegen. "We zijn daarmee al een heel eind gevorderd en liggen goed op schema. We gaan daarmee gewoon door."