Van onze verslaggevers - AMSTERDAM, zaterdag

De sterke stijging van de olieprijs op de wereldmarkt heeft ook de prijs van de benzine tot recordhoogte opgestuwd. Vandaag komt er nog eens 2 cent bij. Toch gaat het grootste deel (zo'n 70 procent) van de ƒ2,34, die gisteren voor een liter euro loodvrije benzine moest worden betaald, nog steeds naar de overheid.

Als basis voor de literprijs van benzine geldt de zgn. productnotering op de wereldmarkt, de kale prijs die een liter kost als de benzine uit de raffinaderij komt. Die kale prijs, of Platt's, bedraagt nu rond de 41 cent, wat een kwartje meer is dan een jaar geleden.

Daarbovenop komen de kosten van de benzinemaatschappij voor marketing, reclame, transport, personeel, spaarprogramma's, en dergelijke. Bij marktleider Shell is dat in totaal 15 cent per liter. Gemiddeld rekent de maatschappij daarnaast een winstmarge van 3 cent per liter. De pomphouder krijgt nog eens 11 cent, waarmee hij al zijn kosten moet kunnen betalen.

De grootste slokop is de Staat: die krijgt voor accijnzen, ecoheffing e.d. ƒ1,29 per liter. Over het totaalbedrag incasseert de fiscus dan nog eens 17½ procent btw (nu 35 cent).

Terwijl consumenten klagen over de gestegen brandstofprijzen wrijft de Opec zich in de handen. Snel slinkende olievoorraden en een streng gehandhaafde productiebeperking hebben er toe geleid dat de prijs van ruwe olie een absoluut negenjarig hoogtepunt heeft bereikt.

Het ziet er niet naar uit dat er op korte termijn verandering in deze situatie komt. De Opec komt pas eind maart volgend jaar bijeen om nieuwe productiequota af te spreken. Na een aantal jaren van zeer lage olieprijzen, met als absoluut dieptepunt het jaar 1998, is de Opec niet van plan de touwtjes te laten vieren.

Opec-bestuurder Abdullah al-Attiyah uit de oliestaat Qatar gooide afgelopen week nog eens olie op het vuur door te verklaren dat een aantal Opec-leden er veel voor voelt de productiebeperkingen ook na maart volgend jaar te handhaven. Als dit echt gebeurt zou de prijs van een vat Brent boven de $30 kunnen uitkomen. Bij deze prijs zou een aantal landen volgens marktkenners toch weer sterk geneigd zijn meer te produceren.

Analisten verwachten dat het niet zo'n vaart zal lopen, maar de algemene verwachting is wel dat de hoge olieprijs nog enige tijd zal aanhouden. "Een gok op de olieprijzen is eigenlijk een gok op het weer", stelt een analist van HSBC.

Door de productiebeperkingen worden de voorraden die nog in de markt zitten in hoog tempo afgebouwd. De snel invallende winter en het herstel van de economieën in Azië leidden bovendien tot een vergrote vraag. Er moet volgens deskundigen dan ook de hele winter rekening worden gehouden met een krappe oliemarkt. De olievoorraden in de VS daalden de afgelopen weken gevaarlijk dicht naar de absolute minimumvoorraad die moet worden aangehouden. Volgens het Internationaal Energie Agentschap in Parijs zit er nu nog voor 81 dagen aan olie in de opslagtanks.

Otmar Issing, directeur van de Europese Centrale Bank, stelde gisteren dat de inflatie in de eurozone tijdelijk zal stijgen als gevolg van de hoge olieprijzen in combinatie met de sterke dollar ten opzichte van de euro. Volgens het CPB daalt de Nationale Productie als gevolg van de olieprijs met zo'n 0,2 procent, dat komt overeen met ƒ15 miljard. Daar staat tegenover dat de Nederlands ook profiteert van de hoge olieprijs aangezien de prijs van aardgas hieraan is gekoppeld.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën valt niet te zeggen hoe groot de meevaller voor de schatkist is. In de Macro Economische Verkenningen wordt voor dit jaar uitgegaan van een dollar van ƒ2,05 en een olieprijs van $16 per vat Brent. Hoewel de dollarkoers hier nu fors boven zit en een vat Brent boven de $24 noteert moet er volgens de woordvoerder ook rekening worden gehouden met het feit dat aan het begin van het jaar de dollar veel lager stond en de olieprijzen historisch laag waren. "Waarschijnlijk vindt er nu een vereffening plaats."