Voorpagina
Nieuwsarchief
Xtra
El Cheapo
NieuwsFocus
Reiswereld
Vacatures
Auto
Weer
QuickLink
Reageer!
Huizen
NetMail
ChatWeb
Interman
Autovisie
Privé
Mijn TelegraafNet
 &referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT=""> [Nederland]
[Buitenland]
[Telesport]
[De Financiële Telegraaf]
[Nederland]
 
 

zaterdag
20 november 1999
 

[EUBOS.NL]
[Siteshopper]
[Veilinghal]
[BOL]
[Vacatures]
[Autosite]

Alleen VS jagen nog
op nazi-misdadigers

door Joost de Haas - WASHINGTON, zaterdag

Sinds kort geldt hij als de enige 'officiële' nazi-jager ter wereld, maar Eli Rosenbaum (44) weet niet of dit predikaat hem gelukkig moet stemmen. "Het is eigenlijk heel triest dat steeds meer Europese landen de jacht op oorlogsmisdadigers staken", zo constateert hij deze week op zijn kantoor in Washington.

"Ik heb meer rechtszaken tegen oud-nazi's lopen dan in heel Europa, zo absurd is de situatie nu. Europa verzaakt op ernstige wijze de morele plicht om juridisch af te rekenen met de handlangers van Hitler."

De verschrikkingen van de holocaust houden Rosenbaum nog dagelijks bezig. Hij leidt een kleine, maar zeer actieve eenheid van het Amerikaanse ministerie van Justitie: het Office of Special Investigations (OSI). Met elf juristen en acht historici maakt hij jacht op meer dan 250 voormalige nazi's die zich nog steeds schuilhouden in de VS.

De brui aan

"Maar", zegt hij, "de meeste nazi's hebben Europa nooit verlaten. En nu worden ze gewoon met rust gelaten. Engeland en Duitsland, de laatste landen waar nog sprake was van een actief vervolgingsbeleid, stoppen ermee. Scotland Yard gaf er onlangs de brui aan na slechts twee strafzaken."

Rosenbaum vreest dat de vervolging van nazi-misdadigers ook wordt overschaduwd door de wereldwijde ophef over holocaust-tegoeden: "Mede door Amerikaanse advocaten die veel geld willen verdienen gaat alle aandacht nu uit naar de geroofde joodse bezittingen en compensatie voor de dwangarbeiders."

"Er wordt gedaan alsof dit een nieuw aspect is van de holocaust, maar niets is minder waar. Natuurlijk, het is uitermate belangrijk dat die zaken worden opgelost, maar wat gemakshalve wordt vergeten is dat vele duizenden voormalige SS'ers nog steeds vrij rondlopen."

Rosenbaums speurtocht lijkt op een race tegen de klok, nu zowel de slachtoffers als hun beulen ouder en ouder worden. Bijna maandelijks wordt een bejaarde Amerikaan door OSI ontmaskerd als een voormalige nazi, die bij verkrijging van de Amerikaanse nationaliteit een gruwelijk oorlogsverleden heeft verzwegen.

Bij bewijs van nazi-misdaden volgt het ontnemen van de nationaliteit en verwijdering uit de VS. Het OSI is niet bevoegd tot strafrechtelijke vervolging, voornamelijk omdat de misdrijven zich buiten de VS hebben afgespeeld.

De Amerikaanse Senaat is zo te spreken over de successen van Rosenbaum dat diens mandaat mogelijk binnenkort wordt uitgebreid met de jacht op de naar schatting honderden 'moderne' oorlogsmisdadigers die in de VS verblijven. Het gaat daarbij om de aanstichters van volkerenmoord in voormalig Joegoslavië, Rwanda en Somalië.

Sinds oprichting van het speciale justitie-onderdeel in 1979 is het staatsburgerschap ontnomen aan 63 ex-nazi's, van wie er inmiddels 52 uit de VS zijn verwijderd, vier nog dit jaar.

Op de 'Watchlist' van OSI, bedoeld om oud-nazi's toegang tot de VS te ontzeggen, staan meer dan 60.000 namen. De bekendste is Kurt Waldheim, voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties en oud-president van Oostenrijk. Verder staan twaalf Japanse oorlogsmisdadigers gesignaleerd.

Rosenbaum: "De douane kan ons midden in de nacht bellen, wanneer iemand met een nazi-verleden probeert het land binnen te komen en dat gebeurt nog vrij regelmatig. De afgelopen jaren is aan 150 personen de toegang ontzegd." Daarbij bevonden zich ook enkele voormalige SS'ers uit Nederland, zo laat Rosenbaum weten. "Op de Watchlist staat een tiental Nederlanders, van wie het oorlogsverleden bij ons bekend is. Zij komen de VS niet in."

Sinds mei van dit jaar zijn door Rosenbaum's OSI civiele eisen tot de-naturalisatie en uitwijzing ingediend tegen vier vermeende nazi-beulen, onder wie John Demjanjuk. Deze 79-jarige voormalige automonteur werd eerder na een OSI-onderzoek uitgeleverd aan Israël dat hem aanvankelijk ter dood veroordeelde.

Vrijgesproken

Later werd Demjanjuk door de hoogste rechter wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken van de beschuldiging dat hij 'Ivan de Verschrikkelijke' was die in Treblinka de gaskamer bediende. Demjanjuk kreeg vorig jaar zijn Amerikaanse nationaliteit terug.

"Wij voeren niet langer aan dat Demjanjuk in Treblinka is geweest", zegt Rosenbaum. "Wel geloven we dat hij bewaker was in drie vernietigingskampen en dat hij deelnam aan Operatie Reinhard, waarbij door de nazi's in totaal 1,7 miljoen Poolse joden werden vermoord."

Ook de 75-jarige Theodor Szehinskyj uit Pennsylvania hangt sinds kort uitwijzing boven het hoofd. Hij was volgens OSI lid van de Waffen-SS en bewaker in drie concentratiekampen. Verder is aangeklaagd de 84-jarige Michael Gruber, die als SS-er in Sachsenhausen zou hebben gediend.

De meest recente zaak is van begin deze maand en betreft de 74-jarige Wasyl Krysa uit het plaatsje Brooklyn bij Cleveland, Ohio. Krysa zou bewaker zijn geweest van het werkkamp Poniatowa in Polen waar op 4 november 1943 alle gevangenen zo'n veertienduizend joodse mannen, vrouwen en kinderen zijn vermoord.

Klaus Barbie

Soms komen er ook donkere aspecten van de Amerikaanse geschiedenis aan het licht, zoals de bescherming van nazi-slachters als Klaus Barbie. Tot de 63 gedenaturaliseerde immigranten behoorde ook Otto Von Bolschwing.

"Hij was adviseur van Adolf Eichmann en gold als de bedenker van de Kristallnacht. Uit onderzoek bleek dat Von Bolschwing jarenlang door Amerikaanse inlichtingendiensten was beschermd", vertelt Rosenbaum, die in 1982 ook het oorlogsverleden ontdekte van topwetenschapper Arthur Rudolph, die bij NASA de eerste maanraket had ontworpen.

Trots toont Rosenbaum de krantenkoppen uit die tijd. Hij pakt de ingelijste identiteitskaart van Rudolph en laat zien hoe gemakkelijk de ex-nazi het land binnenkwam: "De Amerikaanse douane stempelde gewoon over het SS-document heen." Rudolph biechtte destijds zijn verleden op tegenover Rosenbaum en deed vrijwillig afstand van de Amerikaanse nationaliteit.






[Voorpagina]

[Nederland]

[Buitenland]

[Telesport]

[De Financiële Telegraaf]

[Xtra]




Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam
De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.