Het is voor kopers van onroerend goed weer mogelijk onder bepaalde voorwaarden zonder een heffing van 6% overdrachtsbelasting onroerend goed te kopen. Dit is een gevolg van een arrest 3 november van de Hoge Raad, aldus mr. Ton van Balen van belastingadvieskantoor PricewaterhouseCoopers in Amsterdam.

Bij de overdracht van het juridische eigendom van onroerend goed, een huis of een bedrijfspand, moet de koper sinds jaar en dag een overdrachtsbelasting betalen van 6% van de waarde. Tot 31 maart 1995 gold dit echter niet voor de overdracht van het economische eigendom. Vandaar dat veel partijen in de onroerend-goedmarkt louter het economische eigendom overdroegen.

Dat werd staatssecretaris Vermeend (Financiën) te gortig. Daarom kwam hij met nieuwe wetgeving waarin is bepaald dat ook in situaties waarin alleen het economische eigendom wordt overgedragen, de overdrachtsbelasting moet worden betaald. Er is volgens deze wet sprake van de overdracht van economisch eigendom als er "enig risico van tenietgaan" (bijvoorbeeld bij een brand) én "enig risico van waardeverandering" overgaan op de koper.

Sindsdien hebben kopers geen mogelijkheid meer de overdrachtsbelasting te omzeilen. De Hoge Raad maakt daar een einde aan in een arrest over een juridisch conflict tussen een belastingbetaler en de fiscus over de overdracht van een woning. De man had het huis in september 1995 voor ƒ175.000 gekocht van zijn schoonvader. Het risico van het tenietgaan van de waarde van het huis bleef bij de schoonvader; de schoonzoon nam wel het risico van waardeverandering over.

De belastinginspecteur kwam op grond van de wet met een naheffing voor de koper en zijn echtgenote van in totaal 6% van ƒ175.000 ofwel ƒ10.500. Het echtpaar weigerde dit bedrag te betalen en stapte naar het gerechtshof Den Bosch. Dit hof gaf het echtpaar gelijk. Als er bij een verkoop van onroerend goed aan slechts één van de voorwaarden uit de wet van Vermeend wordt voldaan, is er geen sprake van de overdracht van economisch eigendom en hoeft er dus ook geen overdrachtsbelasting te worden betaald, aldus het hof.

De Hoge Raad is het met de redenering van het hof volledig eens. "Het is staatssecretaris Vermeend dus niet gelukt een sluitende definitie te geven van economisch eigendom", concludeert Van Balen. "Ik verwacht dat marktpartijen met het arrest van de Hoge Raad in de hand weer op zoek gaan naar koopsituaties waarin aan slechts één van de twee voorwaarden van de wet wordt voldaan. Dit arrest biedt daar voldoende ruimte voor."

Aan de andere kant realiseert Van Balen zich dat reparatiewetgeving van Vermeend niet uit te sluiten valt. "Bij de indiening van zijn wetsontwerp in 1995 heeft Vermeend al aangegeven dat hij vermoedelijk zal ingrijpen zodra er gaten in de wet worden geschoten."