Het treffen tussen Oranje en de 'Kanaries' boeide bij definitie, maar hield kwalitatief niet over. Individuele hoogstandjes werden afgewisseld met simpel balverlies. Nederland speelde de eerste helft bevredigend, maar zakte later diep weg. De adoptie van het Barcelona-systeem bood het elftal aanknopingspunten voor de toekomst, maar de gebreken kwamen net zo goed pijnlijk aan het licht. Spelers als Winston Bogarde en Aron Winter zijn klaar voor de basiself terwijl Clarence Seedorf, Marc van Hintum en Jean-Paul van Gastel afhaakten.

Op het affiche van zaterdagavond stond vriendschappelijk, maar het ging er bloedserieus aan toe. Tot tevredenheid van Frank Rijkaard. Om die reden had de bondscoach in dit kwalificatieloze tijdperk gekozen voor sterke tegenstanders. Experimenten snijden hout, fouten en onvolkomenheden komen onherroepelijk aan de oppervlakte en spelers kunnen zich niet verschuilen. Positieve aspecten op weg naar het EK in eigen land. Onverwachte tegenvaller, niet onbelangrijk maar evenmin onoverkomelijk, is het cijfermatig resultaat. Tegen Brazilië bleef Oranje voor de tiende maal achtereen zonder overwinning.

De derde confrontatie tussen Nederland en Brazilië in vier maanden draaide uit op een 'omgekeerde' kopie van het eerste treffen in Salvador. Ditmaal kwam Oranje op 2-0 voorsprong (Dennis Bergkamp/Boudewijn Zenden) en passeerden de Braziliaanse vleugelverdedigers Roberto Carlos en Cafu in de tweede helft doelman Edwin van der Sar. Rijkaard: "Een lekker gevoel geeft zo'n scoreverloop niet. Zeker als je weet dat Patrick Kluivert vanaf elf meter de 3-1 op zijn schoen heeft. Toch heb ik vrede met 2-2 want in de tweede helft stonden we onder zware druk."

De bondscoach experimenteerde zaterdag met de Barcelona-variant. Voor Edwin van der Sar stonden Ronald de Boer, Bert Konterman, de foutloze uitblinker Winston Bogarde en Marc van Hintum. Laatstgenoemde nam de plaats in van Giovanni van Bronckhorst, die op links de 's ochtends ziek afgehaakte Phillip Cocu verving. Voor het verdedigingsblok stond Aron Winter geposteerd in de rol van Josep Guardiola. Rechtshalf speelde Clarence Seedorf voor Luis Enrique en op links Giovanni van Bronckhorst voor Phillip Cocu. Dennis Bergkamp mocht rechts voorin de rol van Luis Figo bezetten; Patrick Kluivert stond in de spits en Boudewijn Zenden had zijn vaste plaats linksvoor.

Na de wedstrijd toonde Rijkaard zich tevreden over het experiment, maar wilde niet vooruitlopen of hij het systeem van Louis van Gaal definitief adopteert. "Over het spelbeeld in de eerste helft ben ik positief. De veldbezetting was goed, we waren dreigend en het middenveld ondersteunde de aanvallers. In de tweede helft kwam dat er niet meer uit."

Oorzaak was het tandje extra bij de Brazilianen en de vervanging van de geblesseerde Winter voor Jean-Paul van Gastel. Winter was de spil van het elftal. Hij verzorgde de organisatie, ondersteunde de defensie bij het elimineren van Ronaldo, Rivaldo en Elber en stond aan de basis van offensieve Oranje-daden. Van Gastel faalde in die rol, waardoor Brazilië het Nederlands elftal kon vastzetten op eigen helft en treffers onvermijdelijk waren.

Naast Van Gastel bleek Van Hintum als verdediger tekort te komen. Ondanks z'n assist bij Oranjes eerste goal. Bij de gelijkmaker van Cafu kroop Van Hintum bijkans weg. Clarence Seedorf stelde evenzeer teleur en grossierde in balverlies en overtredingen. Toen het publiek hem zelfs begon uit te fluiten, verstopte hij zich en bracht ploeggenoten daarmee in problemen.

Opvallend was de rol van Dennis Bergkamp als rechtsbuiten. Pas na z'n treffer kwam hij enigszins los. Hoewel hij nooit op z'n gemak oogde, werkte hij wel voor de ploeg. Ronald de Boer liet voor rust bij balbezit zien waarom hij rechtsachter kan spelen. Hij gaf de voorzet waaruit Zenden 2-0 inkopte. Verdedigend werd De Boer in persoonlijke duels met Roberto Carlos en Savio te gemakkelijk voorbij gelopen.

De Barcelona-variant kan voor een compleet Oranje - zaterdag ontbraken Frank de Boer, Edgar Davids, Jaap Stam, Phillip Cocu, Michael Reiziger en Marc Overmars - een serieuze optie zijn. Beide ploegen gaan uit van balbezit, dominantie en de 'Barcelonezen' nemen de automatismen mee uit Spanje. Het wordt alleen kritiek wanneer de tegenstander het heft in handen kan nemen en het aandurft de flanken te bezetten. Dan krijgt Oranje het moeilijk zoals bleek tegen Brazilië. Omdat iedere ondersteuning van de aanval ontbrak, functioneerde zelfs de counter niet meer. Maar welke Europese natie is zo sterk als Brazilië en kan deze gebreken bij Oranje blootleggen?

Misschien Tsjechië volgende maand in Eindhoven. Een natie die zich voor het EK kwalificeerde zonder één punt te verspelen. Niet zo frivool als Brazilië, maar zeker zo doelmatig. Bondscoach Frank Rijkaard heeft tot 13 november om z'n hoofd te breken over de met Oranje te volgen koers.

Nederland - Brazilië 2-2 ( 2-0).37. Bergkamp 1-0, 43. Zenden 2-0, 55. Roberto Carlos 2-1, 72. Cafu 2-2. Scheidsrechter: Merk (Dui). Toeschouwers: 51.000. Gele kaart: Van Hintum en Bogarde (Nederland).

Nederland:Van der Sar; Ronald de Boer, Konterman, Bogarde en Van Hintum; Seedorf, Winter (46. Van Gastel), Van Bronckhorst en Zenden (84. Van Vossen); Bergkamp (70. Van Nistelrooy) en Kluivert.

Brazilië:Dida; Cafu, Antonio Carlos, Roque Junior en Roberto Carlos; Vampeta (46. Juninho), Emerson, Rivaldo en Felipe (67. Ronaldinho); Ronaldo (77.Marcos Assuncao) en Elber (46. Savio).