&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

zaterdag 21 augustus 1999

Madrid wint strijd om Salvador Dali's nalatenschap door Gerrit-Jan Hoek - BARCELONA, zaterdag Tien jaar na zijn dood op 23 januari 1989 is de belangstelling voor Salvador Dali groter dan ooit. Dit jaar hopen de drie musea in Figueras, Pubol en Port Lligat die aan Dali gewijd zijn, voor het eerst het magische aantal van 1 miljoen bezoekers te overschrijden. Salvador Dali Maar de strijd om de culturele nalatenschap van Spanje grootste surrealistische schilder heeft pas vorige maand definitief zijn beslag gekregen. Het Spaanse Hooggerechtshof wees in juli de eis van Dali's laatste secretaris, Robert Descharnes, af. De Fransman claimde de inkomsten van alle rechten van reproducties van Dali's doeken, beeldhouwwerken en juwelenverzameling op grond van een afspraak met de schilder vlak voor zijn overlijden. Maar volgens de Spaanse rechter berusten de rechten van Dali's culturele erfenis bij de Spaanse staat. Op zijn sterfbed had Dali al zijn werken aan de Spaanse overheid nagelaten, die de exploitatie in 1995 overdroeg aan de Stichting Gala-Dali, mede vernoemd naar de metgezellin van de schilder. Daardoor zag Descharnes een uiterst lucratieve handel in rook opgaan. Voor een andere secretaris van Dali is 1999 een nog veel groter rampjaar. John Peter Moore (84) wacht binnenkort ondanks zijn hoge leeftijd een lang proces wegens verduistering en vervalsing van werken van zijn voormalige baas. De voormalige Ierse marineman werd in 1960 door Dali's vrouw Gala als secretaris van Dali aangetrokken. Gala ging daarbij vooral af op het onberispelijke uiterlijk van de kapitein, die om een betaald baantje zat te springen. Want van zijn karige marinepensioentje kon de aan luxe verslaafde kapitein Moore nauwelijks rondkomen. Maar toen Dali hem in 1975 voor zijn diensten bedankte, was Moore opeens een gefortuneerd man. Hij was eigenaar van een kolossaal huis op een steenworp afstand van Dali's woning in Port Lligat met een adembenemend uitzicht op de Middellandse Zee. De muren van zijn luxueuze optrekje, bewaakt door videocamera's, hingen vol met enkele van de 300 schilderijen van Dali. De rest exposeerde hij in zijn eigen privé-museum dat hij in Cadaques met zijn vrouw Catherine Perrot runde. De plotselinge rijkdom veroorzaakte een stroom van geruchten dat Moore zijn vermogen en kunstbezit niet op rechtmatige manier verworven zou hebben. Zijn vrouw, een Zwitserse die kunstgeschiedenis gestudeerd had, werd ervan verdacht de mislukte schetsen die Dali dagelijks in de prullenmand deponeerde, thuis met een strijkbout keurig glad te hebben gestreken en van een valse handtekening van de meester te hebben voorzien. Maar alle beschuldigingen over vervalsing en verduistering konden nooit hard gemaakt worden. Tot dit jaar. De Stichting Gala-Dali ontketende een ware kruistocht tegen de fraude van de nalatenschap van Dali, een van de meest vervalste meesters uit de recente kunstgeschiedenis. En daarbij spande het net zich ook al snel ook rond de verdachte ex-secretaris van Dali. In april werden John Peter Moore en zijn vrouw vlak bij de grens aangehouden toen zij op weg waren naar Frankrijk. Bij huiszoeking in hun privé-museum in Cadaques nam de politie meer dan 10.000 vervalste litho's in beslag. Maar de grootste verrassing moest nog komen. Enkele weken geleden stelden agenten van de speciale brigade die belast is met de bescherming van het nationale kunstbezit, zich vragen over twee bijzondere schilderijen in het Moore-Perrot-museum. Na enig speurwerk en internationale contacten bleken de schilderijen in 1974 uit de galerij Knoedler in New York verdwenen te zijn. De galerij had de werken, een dubbelportret van Gala als experiment van Dali op een bronzen ondergrond, te leen gekregen. Maar toen Dali ze terugvroeg bleken alleen de lijsten nog in het magazijn te staan. De FBI en Interpol zetten een speuractie in gang, maar de schilderijen bleven spoorloos. Uiteindelijk kreeg Dali een schadeloosstelling van 125.000 dollar. Het verweer van Moore op vragen van de politie, hoe de verdwenen schilderijen in zijn bezit waren gekomen, kon de agenten nauwelijks overtuigen. Moore beweerde dat hij die twee schilderijen gekregen had van de gemeenschappelijke vriend van Dali, als tegenprestatie voor een persoonlijke lening die die vriend niet kon terugbetalen. Maar dat verhaal valt nauwelijks meer te achterhalen. De gulle vriend blijkt al ruim tien jaar geleden te zijn overleden.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.