&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

vrijdag 4 juni 1999

Kabinet beschadigd na het Bijlmerdebat Van onze parlementaire redactie - DEN HAAG, vrijdag Het kabinet heeft het Bijlmerdebat met de Tweede Kamer overleefd omdat PvdA-fractievoorzitter Melkert diep in de nacht plotseling een knieval heeft gemaakt onder druk van zijn partijleider en premier Kok. Desondanks heeft het debat diepe sporen achtergelaten, zowel tussen de partijen als binnen de fracties van PvdA en D66. Het kabinet is volgens de oppositie zwaar beschadigd. De vice-premiers Borst (D66, Volksgezondheid) en Jorritsma (VVD, toen Verkeer) kregen van een ruime Kamermeerderheid, inclusief de PvdA, vernietigende kritiek op hun beleid. Premier Kok noemde die kritiek dreigend "een politieke slag in het gezicht" van de twee vice-premiers. Verdediging Melkert zag vervolgens, als een van de weinigen op het Binnenhof, genoeg brood in de verdediging van de twee bewindsvrouwen om hen de gemaakte fouten te vergeven. Hij sprak, tot verbijstering van de oppositie, van "een stevige verdediging". In plaats van de door PvdA-woordvoerder Van Gijzel aangekondigde harde maatregelen legde zijn fractievoorzitter Melkert uiteindelijk de Kamer een uitspraak voor die neerkwam op: 'er zijn foutjes gemaakt, maar nu kijken we weer vooruit'. Borst en Jorritsma konden daardoor aanblijven. Oppositieleider Rosenmöller (GroenLinks) reageerde woedend. "Alleen PvdA-woordvoerder Van Gijzel heeft het debat tot het eind toe op inhoudelijke gronden gevoerd. De scherven van de paarse coalitie lijken nu weer gelijmd. En gelijmd moest er worden dat stond al vanaf het begin van het debat vast." Macht CDA-voorman De Hoop Scheffer was eveneens onthutst. "De macht wordt gered, maar het gezag verliest enorm aan kracht." Volgens Schutte (GPV) zijn met name de bewindslieden Borst en Jorritsma beschadigd. SP-leider Marijnissen: "De PvdA sloeg een hoge toon aan over het kabinetsbeleid. Dan snap ik niets van de slappe PvdA-motie. Is dit nu het sluitstuk van de massieve inzet van de PvdA tot nu toe?" Het kabinet en de paarse fractievoorzitters reageerden opgetogen over de afloop van het debat, alsof er zojuist een Europa Cup was binnengesleept. Minister Borst, die het zwaarst onder vuur heeft gelegen, was "opgelucht". Premier Kok was tevreden dat hij zijn ministersploeg bijeen heeft kunnen houden. "Natuurlijk ziet de oppositie graag koppen rollen, maar waarom zouden bewindslieden het veld ruimen die samen vorm willen geven aan de toekomst." Volgens hem kan "de toekomst de tekortkomingen uit het verleden wegnemen". Kok ontkende dat Borst en Jorritsma als 'aangeschoten wild' verder door het leven gaan. Minister Jorritsma vernietigend over de Bijlmerenquête door Maarten van Meurs - DEN HAAG, vrijdag VVD-minister Annemarie Jorritsma (Economische Zaken) laat geen spaan heel van de gang van zaken rond het Bijlmerdebat. Zij heeft zich de afgelopen dagen kapot geërgerd. De Bijlmerenquête heeft voor haar bijna alleen maar zin gehad om de grote hoeveelheid complottheorieën te ontzenuwen. "Die theorieën, aangejaagd door vier journalisten, zijn vijf jaar lang een nagel aan mijn doodskist geweest, want ik kon natuurlijk nooit bewijzen dat die niet waar waren." "Ik ben zeer teleurgesteld in de oppositie, die met mooie woorden gewoon politiek heeft bedreven. De oppositie heeft totaal niet geprobeerd de conclusies van de enquêtecommissie geaccepteerd te krijgen. In plaats daarvan kwamen ze met moties die alleen gingen over personen en niet over de inhoud", zegt de VVD-vice-premier. Zwakke punten Jorritsma is vernietigend over de Bijlmerenquête. "Een enquête kan in principe heel goed zijn, maar op deze manier dient het blijkbaar alleen om koppen te laten rollen. Er waren veel zwakke punten bij de ondersteundende medewerkers van de enquêtecommissie en de manier waarop de enquête was georganiseerd. Dat is ontzettend jammer." "Het is voor de politiek en de Tweede Kamer heel slecht, en ik ben zelf ook oud-parlementariër. De enquête is een complete mediashow geworden. We moeten eens gaan bespreken, ook met de pers, wat je eigenlijk nog in het openbaar moet doen bij een enquête." Zware kritiek van enquêtecommissie op Van den Doel Van onze parlementaire redactie - DEN HAAG, vrijdag VVD'er Theo van den Doel, lid van de enquêtecommissie Bijlmerramp, heeft het in de ogen van zijn commissie-collega's voorgoed verbruid. Commissievoorzitter Theo Meijer (CDA) verwijt de liberale oud-kolonel "een dolk in de rug van de commissieleden" gestoken te hebben door als enige tijdens de finale tegen twee Kamer-uitspraken te stemmen die de harde uitkomsten van het Bijlmerrapport over de vice-premiers Borst en Jorritsma ondersteunden. De andere commissieleden lieten zich in soortgelijke bewoordingen over Van den Doel uit. De liberaal had eerder op de dag al de woede van de andere leden gewekt toen uitlekte dat hij op eigen houtje een brief aan Kamervoorzitter Van Nieuwenhoven had geschreven met flinke kritiek op de manier waarop de Bijlmercommissie heeft gewerkt. Hij weigert de brief tot dusver openbaar te maken. VVD-leider Dijkstal heeft zijn partijgenoot Van den Doel in bescherming genomen. De liberaal heeft hem geadviseerd de brief met grieven over de werkwijze van de enquêtecommissie nu al te sturen aan de Kamervoorzitter met het verzoek hem pas later te openen. Dijkstal noemde het verder "onbegrijpelijk" en "nog nooit voorgekomen" dat de vier andere commissieleden moties van afkeuring hebben gesteund. Column Kees Lunshof: Machtsbelust Paars zet burgers opzij Het meest kleffe, afstotende moment in de hele Bijlmernacht kwam na afloop van het debat. Triomferende bewindslieden en paarse Kamerleden vielen elkaar triomfantelijk om de nek. Er werd breed gelachen en gezoend. Machtsbelust werd de oppositie hooghartig afgedaan. Het kabinet was na achttien uur van onzekerheid als overwinnaar uit de strijd gekomen. De Bijlmercommissie keek onthutst toe, en met haar het publiek. Hoe kan een kabinet na alle drama van de afgelopen maanden rond de Bijlmerenquête uiteindelijk zo gemakkelijk wegkomen, met de instelling van een Bijlmerfonds als doekje voor het bloeden voor de slachtoffers en als aflaat om het eigen geweten te sussen. Het bizarre was dat dit zich allemaal afspeelde na de referendum-crisis, waar het Paars ging om het vergroten van de invloed van de burgers op het beleid om zo de veronderstelde kloof tussen burgers en bestuur te dichten. Dan past het zeker niet om in de Bijlmerzaak zo zichtbaar uit te zijn op behoud van de macht en om het vertrouwen van de burgers in de politiek zo te beschamen, het politiek gezag te grabbel gooiend. Want de feiten staan vast, hoeveel kritiek er ook kan zijn op de weging van de feiten door de verdeelde en soms onhandig opererende Bijlmercommissie. Er is aan de Kamer langdurig veel verkeerde informatie verschaft. Er is laks opgetreden rond het achterhalen van de lading, Den Haag had weinig belangstelling voor de gezondheidsklachten van de betrokkenen bij de ramp zeurpieten waren het en er werd geen regie gevoerd. Doodzonde Was vroeger het verkeerd informeren van de Kamer een doodzonde, nu is dat kennelijk niet meer het geval. Werden er vroeger bewindslieden weggestuurd vanwege hun falen of dat van hun ambtenaren, dat hoeft kennelijk niet meer, ook al trad volgens de PvdA de Inspectie van de Volksgezondheid "medisch en maatschappelijk onverantwoord" op en nam minister Borst door niet te handelen het risico dat de gezondheidsklachten toenamen. Wie wind zaait, zal storm oogsten. Dat risico liep Paars bewust toen de Bijlmerenquête werd ingesteld. Dat gebeurde onder druk van spookverhalen die inderdaad niet klopten. Dat laatste ontsloeg niemand in de politiek van de verplichting de overige kwalijke feiten serieus te nemen. Maar Paars deinsde terug. In plaats van de commissie te omarmen om de politiek netelige lading van het rapport te ontkrachten, trok het kabinet ten oorlog tegen de commissie. Het was een "slecht" rapport, alsof gesignaleerde feiten slecht kunnen zijn. Direct ook distantieerden de fracties van VVD en D66 zich van het stuk, in een bijna schaamteloze poging hun eigen bewindslieden te redden. Daartoe werden de spelregels veranderd: liegen mag soms, en ministers kunnen blijven, ook al hebben zij of hun ondergeschikten verwijtbaar verkeerd gehandeld. De PvdA-fractie hield woensdagnacht tot het eind toe de spanning erin, ze was het eigenlijk inhoudelijk eens met de Bijlmercommissie. Op basis van min of meer gelijksoortige aanklachten als die van de PvdA-woordvoerder waren toch vroeger enkele bewindslieden de laan uitgestuurd. Dat was tijdens kabinetten-Lubbers, of dat betrof een VVD-staatssecretaris. Maar nu ging het om het PvdA-kabinet-Kok en om twee vice-premiers. Schoffering En dus schaarden aan het einde van het eindspel de PvdA-onderbaas Melkert en de tot loopjongens veroordeelde PvdA-fractie zich in door Kok opgelegde bewoordingen achter de chef Kok, waarbij zij hun woordvoerder Van Gijzel en het PvdA-lid in de Bijlmercommissie Oudkerk en passant lieten vallen. Zij stonden alleen in de fractie. Wat een schoffering na het vuile werk te hebben opgeknapt! Maar Kok, die de leiding had genomen, wenste geen verder gezeur en vooral geen gevaar voor minister Borst en de lijmpoging. Paars koos voor zichzelf, de burgers door wie ze in het zadel is geholpen, in vertwijfeling achterlatend. De tweede keer in één week. Want bij het lijmen van de val had D66 ook voor zichzelf en voor het behoud van de macht gekozen na het land in een crisis te hebben gestort om zoiets onwezenlijks als het referendum, om vervolgens terug te deinzen vanwege de waarschijnlijk negatieve electorale gevolgen. Ze accepteerde de fopspeen in de vorm van de eerder door haar afgewezen herindiening bij het parlement van het voorstel om in de Grondwet een correctief wetgevingsreferendum op te nemen, aangevuld met een eerder door haar afgewezen tijdelijk raadplegend referendum dat door zijn feitelijke bindende karakter strijdig is met de Grondwet en met het gesloten systeem van wetgeving. De partij heeft ook de hoge drempels geaccepteerd alvorens een referendum wordt ingesteld, ze heeft geen garantie gekregen dat het in 2003 tot een correctief referendum kan komen en er is een advies bij de Raad van State opgedrongen dat roet in het eten kan gooien. En dan toch tevreden kijken! Het was al met al een bizarre week waarin twee lang dreigende crises (referendum, Bijlmer) tot een op korte termijn goed einde werden gebracht, althans voor de coalitie. Of de kiezers ook tevreden zijn, is twijfelachtig. De verkiezingen voor het Europees Parlement volgende week zijn een eerste beperkte graadmeter. En of het doorgestarte Paars II nu wèl elan krijgt en minder zielloos wordt, is even twijfelachtig.