Zalm wil miljarden extra snoeien
door Kees Lunshof en Sjuul Paradijs
DEN HAAG, vrijdag
Minister Zalm (Financiën) wil dat het paarse
kabinet nu de uitgaven de pan uitrijzen tussentijds miljarden guldens
extra gaat bezuinigen.
Ofschoon de definitieve cijfers nog niet voorhanden
zijn, houdt politiek Den Haag er rekening mee dat het kabinet-Kok II
dit voorjaar drie tot vijf miljard gulden moet snijden in de uitgaven
van de overheid.
Door de tegenvallende economische groei, de lage
inflatie en de tegenvallers in de overheidsuitgaven is volgens Zalm
geen enkele minister bij voorbaat uitgesloten van de
miljardenbezuiniging die hij wil doorvoeren.
"Aan het gunstige klimaat van het verdelen van
financiële meevallers is voorlopig een einde gekomen", aldus
Zalm, die in een gesprek met deze krant een voorschot neemt op de
bezuinigingsoperatie.
Het financieringstekort over 1998 is ruwweg uitgekomen
op 1% van het nationaal inkomen. Dat is iets lager dan verwacht. Voor
1999 wordt echter weer een stijging verwacht van het tekort. De
complete ministerraad is inmiddels geïnformeerd over de aanstaande
bezuinigingen.
Geen uitstel
Van uitstel van de bezuinigingen wil Zalm niets
weten. "We laten niet Gods water over Gods akker lopen",
aldus Zalm. Hij hamert op de "waterdichte afspraken" in het
regeerakkoord: "Uitstel van bezuinigingen leidt later tot nog meer
pijn."
De VVD-bewindsman waarschuwt de coalitiepartners PvdA,
VVD en D66 ervoor dat ze in de verkiezingsstrijd voor de provinciale
staten geen loze beloften mogen doen. "Politici moeten verstandig
zijn en geen uitspraken doen die ze niet kunnen waarmaken", aldus
Zalm. "Dat is voor een dag leuk en daarna nemen de kiezers het je
kwalijk."
Onderwijs
Zalm sluit geen ministerie uit bij komende
bezuinigingen. Dat betekent dat ook de ministers van Onderwijs,
Volksgezondheid, Justitie en Defensie eventueel moeten bijdragen aan
bezuinigingen. "Als je bij voorbaat alles gaat ontzien, kom je
niet aan het bezuinigingsbedrag", redeneert de liberaal.
Doordat de stijging van de prijzen een procent lager
uitvalt dan de verwachte 2% moet er op de totale overheidsuitgaven
3,27 miljard worden bezuinigd. Daar tegenover staat het voordeel
dat voor de overheid de prijzen en de lonen ook minder stijgen.
Bovendien dalen de rente-uitgaven.
Maar er zijn forse financiële tegenvallers. De
kosten voor de opvang van asielzoekers vallen 1 miljard hoger uit
door de grotere toestroom van circa 62.000 vluchtelingen. Daarnaast
wordt er 1 miljard uitgetrokken voor de kosten van de watersnood.
Zalm is tevreden over de belastinginkomsten over
1998. "In de laatste vier dagen van het jaar kwam er nog 15
miljard binnen", stelt de minister.
Door de lagere economische groei zullen de
belastinginkomsten echter het lopende jaar door een lagere opbrengst
van de vennootschapsbelasting die bedrijven betalen en lagere
btw-opbrengsten wel tegenvallen. Dat 'gat' in de begroting accepteert
Zalm.
De minister blijft optimistisch over het economische tij
na 2000. Volgens Zalm, die zich baseert op internationale rapporten,
kan er na 1999 weer een herstel optreden. De groei zou dan weer kunnen
oplopen.
"De hand gaat op de knip"
Gerrit Zalm, de populaire minister van Financiën, kondigt
vandaag aan dat het kabinet-Kok tussentijds miljarden guldens moet gaan
bezuinigen. Aan de economische bloei van de afgelopen jaren komt
voorlopig een einde. De ministers onder leiding van premier Wim Kok
kunnen zich gaan opmaken voor zware onderhandelingen over 's Rijks
financiën. ,Zalm is klaar voor een krachtproef in de komende
maanden. "Het is míjn plicht om dit te doen."
door KEES LUNSHOF en SJUUL PARADIJS
DEN HAAG, vrijdag
"Lastig wordt het. Maar ik ga dit varkentje wel wassen. Ik zit
lekker in mijn vel, voel me in mijn element. Mijn collega's in de
ministerraad zijn ook niet rood aangelopen toen ik meedeelde dat er
bezuinigd moet worden."
Zelfverzekerd praat Gerrit Zalm (47) over misschien wel de grootste
krachtproef uit zijn carrière als minister van Financiën.
Het kabinet-Kok moet 3 tot 5 miljard gaan bezuinigen. De
hand gaat op de knip.
Die onheilstijding meldt Zalm vandaag in een gesprek met deze krant.
Dat wordt een harde dobber na miljardenmeevallers van de afgelopen
jaren. Het hosanna-gevoel van de afgelopen jaren is verdwenen.
"Ik kan het ook niet helpen", verontschuldigt Zalm zich bijna
voor de naderende bezuinigingsoperatie. Hij hamert op de harde
afspraken in het regeerakkoord: Als de uitgaven de pan uitrijzen,
moeten de ministers bezuinigen.
"Je moet als minister van Financiën fair zijn. Je kunt niet
alleen PvdA-ideeën om zeep helpen. Ik probeer in deze functie
politieke rechtvaardigheid te betrachten."
Voor het eerst in de vijf jaar dat Gerrit Zalm op het ministerie van
Financiën huist, zijn er onrustbarende tegenvallers in de
uitgaven. Bijvoorbeeld 1 miljard extra voor de opvang van het
groeiende aantal asielzoekers, 1 miljard voor de watersnood en de
lage inflatie heeft ook grote gevolgen voor de uitgaven van de
overheid. De economische groei tempert. Dat betekent op termijn ook
lagere belastinginkomsten.
De teugels worden daarom aangehaald door de liberaal. Alle ministers
moeten eraan geloven. Niemand uitgezonderd. In maart en april worden de
onderhandelingen in het kabinet gevoerd. In de zomer van 1998 hield de
bewindsman al rekening met slecht weer. Toen zat Zalm als informateur
aan de onderhandelingstafel.
"Ik heb geen cent spijt van de afspraken die we hebben gemaakt in
het regeerakkoord. Als ware notarissen hebben we de afspraken op papier
gezet. Daarom hoeven we nu niet aan paniekvoetbal te doen. De kwaliteit
van het bestuur komt dat ook niet ten goede. Iedereen respecteert de
afspraken die we hebben gemaakt. Ook de financieel woordvoerder van de
PvdA", plaagt Zalm.
De naderende verkiezingsstrijd voor de provinciale staten mag volgens
Zalm geen gevolgen hebben voor de bezuinigingsoperatie. De
begrotingsvoorbereiding gaat exact volgens het oude schema.
Op 3 maart gaat Nederland naar de stembus. Daarvoor worden de naderende
bezuinigingen waarschijnlijk al onderwerp van hooglopende discussies
tussen de fractievoorzitters Melkert (PvdA), Dijkstal (VVD), De Hoop
Scheffer (CDA) en De Graaf (D66).
"Laten we hopen dat de politici verstandig zijn en geen uitspraken
in de verkiezingscampagne doen, die ze niet kunnen waarmaken. Je hebt
jezelf daar alleen maar mee. De beloften die je doet kun je daarna niet
nakomen. Dat is voor een dag leuk en daarna nemen de kiezers het je
kwalijk."
Thom de Graaf, de leider van D66, wil dat er niet bezuinigd wordt op
zorg, onderwijs en milieu. De VVD vindt weer dat er niet extra wordt
bezuinigd op Defensie, dat nu al onder vuur ligt.
"Iedereen heeft zo zijn stokpaardjes", weet Zalm. "Maar
dan gebeurt er helemaal niets. Als je alles gaat ontzien, kan er niet
bezuinigd worden. We hebben afspraken in het regeerakkoord. Die zijn
hard. Dat zijn de spelregels. Het wordt heus geen revolutie. Maar, het
is mijn plicht om me aan de afspraken te houden."
De begroting van de 'BV Nederland' moet op orde, als het aan Zalm ligt.
Het wegwerken van het financieringstekort is nog steeds het doel van de
politicus in deze kabinetsperiode. De VVD'er blijft optimistisch. De
bezuinigingsoperatie van komend voorjaar is misschien een eenmalige
zaak.
De VVD'er voelt zich als een vis in het water. Ondanks de aarzelende
start van het tweede kabinet-Kok heeft hij het naar zijn zin in de
ministersploeg.
"En ik ben kerngezond", roept de bewindsman trots, die
zojuist van de arts de uitslag ontving van een periodiek medisch
onderzoek. "Mijn longen zijn goed, er is niets aan de hand met
mijn lever en met mijn cholesterol-gehalte is ook niets mis. Heerlijk.
Een fijn gevoel."
|