Vrede in Noord-Ierland

Akkoord maakt einde aan 30 jaar oorlog

Van onze correspondent - LONDEN, zaterdag

De politieke partijen in Noord-Ierland hebben gistermiddag een historisch vredesakkoord gesloten.

Na zenuwslopende, kritieke onderhandelingen die het gestelde ultimatum met zeventien uur overschreden, maakten de duidelijk geëmotioneerde politieke leiders het succes gisteravond in Belfast wereldkundig, broederlijk naast elkaar gezeten.

Alle acht betrokken politieke partijen onderschreven het akkoord, waarvan men hoopt dat het na dertig jaar permanent een einde maakt aan de schietpartijen en bomaanslagen in de door sektarisch geweld verscheurde provincie onder Brits bestuur.

Doordat de partijen circa 85 procent van de Noord-Ierse bevolking vertegenwoordigen, hopen de 'vredestichters' dat de inwoners op 22 mei per referendum ook zullen instemmen met de inhoud van de politieke overeenkomst. Twee partijen, waaronder de unionistische partij van dominee Ian Paisley, deden niet mee aan de onderhandelingen.

Het akkoord is een eclatant succes voor de Britse premier Tony Blair, die de afgelopen maanden samen met zijn controversiële minister voor Noord-Ierland Mo Mowlam en zijn Ierse ambtsgenoot premier Bertie Ahern het bedreigde vredesproces opnieuw op de rails wist te zetten.

Doorbraak

De Amerikaanse president Bill Clinton blijkt zich eergisteren in de nachtelijke uren telefonisch ook intensief met de soms verhitte onderhandelingen te hebben bemoeid. Volgens Britse regeringsfunctionarissen zorgde zijn tussenkomst voor de doorbraak.

Een duidelijk getekende Blair prees na afloop de moed van de partijen, die allemaal op verschillende punten soms flink hebben moeten slikken. Hij waarschuwde dat het akkoord pas "het begin" is. "Dit kan alleen werken als de mensen het willen."

De Ierse premier Bertie Ahern neemt een politiek risico voor de vrede door aanzienlijke grondwettelijke concessies te doen ten aanzien van de Ierse territoriale claim op Noord-Ierland. Ook de Ieren zullen hun mening per referendum over het akkoord geven op 22 mei. Ahern heeft bovendien een uiterst kleine meerderheid in het parlement, dat grondwetswijzigingen moet goedkeuren.

Ministerraad

Voor de aan Londen trouwe unionisten is het grootste probleem de invoering van een ministerraad, waarin Noord-Ierland met Ierland gemeenschappelijk beleid op verschillende terreinen zal ontwikkelen.

Het voorgestelde beleid moet worden goedgekeurd door de parlementen in Dublin en Belfast. Ook wilde de leider van de grootste partij in Ulster, David Trimble van de UUP, garanties van premier Blair dat de voorgenomen ontwapening van paramilitaire organisaties zal doorgaan en dat er geen (ex-)terroristen in het nieuwe parlement kunnen komen.

Afgesproken is dat alle gevangen zittende leden van organisaties die zich aan het staakt-het-vuren houden binnen twee jaar vrijkomen. In dezelfde periode moet de totale ontwapening van de paramilitaire organisaties zijn voltooid.

Voor Sinn Fein, de politieke vleugel van de IRA, is de herinvoering van het eigen Noord-Iers parlement van 108 leden, die via evenredige vertegenwoordiging op 25 juni zullen worden gekozen, een heikel punt. De uitvoerende macht zal in handen komen te liggen van twaalf ministers. Sinn Fein-voorman Gerry Adams benadrukte gisteren dat zijn partij hereniging met de republiek Ierland blijft nastreven.

Terwijl felicitaties van overal binnenstroomden, inclusief die van een "dolblije" koningin Elizabeth, overstelpten de doodvermoeide deelnemers aan het overleg elkaar met complimenten over het getoonde geduld en de wens om vrede te stichten. Een Franse oud-minister riep meteen op de onderhandelaars voor te dragen voor de Nobelprijs voor de Vrede.

Alle inwoners van Noord-Ierland zullen nu een exemplaar van het vredesdocument krijgen om zelf de overeenkomst te kunnen bestuderen.