Cambodja opgelucht na
veroordeling Pol Pot
Ondersteund door twee soldaten van de Rode Khmer komt Pol Pot aan op de
plaats in de jungle waar hij even later tot levenslang zal worden veroordeeld.
FOTO: EPA
Van onze redactie buitenland - AMSTERDAM, donderdag
Pol Pot, ooit de beruchte leider van de Rode Khmer in Cambodja, is terug
in het nieuws. Na een stroom van elkaar tegensprekende berichten over zijn
lot zou hij in de jungle door zijn vroegere kameraden tot levenslang veroordeeld
zijn. Een weinig verheffend slotstuk van het leven van de man die verantwoordelijk
wordt gehouden voor de 'Killing Fields', de gitzwarte bladzijde in de Cambodjaanse
geschiedenis waarbij naar schatting twee miljoen mensen de dood werden ingedreven.
Boodschapper van het nieuws was de Amerikaanse journalist Nate Thayer, die
het 'volkstribunaal' bijwoonde. Zijn televisiebeelden toonden een oude,
zieke man in eenvoudige kleding met de traditionele blauwe Khmer-sjaal om
de hals. Het waren de eerste beelden van Pol Pot in bijna twintig jaar.
In Cambodja werd met opluchting gereageerd: zolang immers onduidelijk was
waar hij zich bevond, leek Pol Pot elk moment weer te kunnen opduiken om
zijn bloedige werk voort te zetten.
Aanvankelijk leek niets erop dat de onopvallende jongeman, die in 1928 uit
een gegoede boerenfamilie was geboren, een rol van betekenis zou gaan vervullen.
Saloth Sar heette hij toen nog, zijn verzetsnaam Pol Pot zou later volgen.
Als een van de weinigen van zijn generatie kreeg hij het voorrecht in Parijs
te gaan studeren. Maar daar raakte hij al gauw in de ban van het communisme
en hij liet zijn studieboeken over radio-elektronica voor wat ze waren.
Eenmaal terug in zijn vaderland, in 1953, werd hij lid van de communistische
partij. In 1962 was hij partijsecretaris. Met zijn zachte stemgeluid, charismatische
bewoordingen en het tegen elkaar uitspelen van concurrenten wist hij uiteindelijk
in 1975 de overwinning te behalen op de monarchisten in Cambodja.
Killing Fields
En 1975 was het beginjaar van de 'Killing Fields'. Met zijn Rode Khmer (ironisch
genoeg een schimpnaam bedacht door koning Sihanouk, die door Pol Pot tot
geuzennaam werd verheven) leidde hij in krap vijf jaar tijd Cambodja naar
de rand van de afgrond.
Academici, mensen die een vreemde taal spraken, ja zelfs brillendragers
werden veroordeeld en geëxecuteerd. Anderen vonden massaal de dood na hun
gedwongen verhuizing naar het platteland, waar het ware 'Kampuchea' teruggevonden
diende te worden. Een kwart van de bevolking ging tenonder.
Het 'volkstribunaal' van vorige week is een wrange afspiegeling van een
door velen bepleite berechting voor een internationaal hof. Dat de Rode
Khmer zoiets, in al zijn verdeeldheid, niet zou toelaten was eigenlijk van
meet af aan wel duidelijk: het deksel van de beerput zou weleens kunnen
worden gelicht. En dat zou Pol Pots vroegere kameraden, zoals Ma Tok en
Khieu Samphan, heel vervelend uitkomen. Zij zijn voortvluchtig, maar ook
de huidige sterke man in Phnom Penh, Hun Sen, behoorde ooit tot de communistische
partij.
Coalitie
Hoezeer Pol Pot verweven is met het hele Cambodjaanse politieke systeem,
blijkt wel uit de verzetscoalitie die hij in het begin van de jaren tachtig
sloot tegen het marionettenbewind van Hun Sen en Heng Samrin dat door de
Vietnamezen naar voren was geschoven. Pol Pot schoof aan tafel met onder
anderen de toenmalige ex-koning Sihanouk en diens zoon, prins Ranariddh.
Deze laatste werd onlangs door Hun Sen opzijgezet als eerste premier.
Ironisch genoeg werd de coalitie gesteund door het Westen, zoals dat toentertijd
ging. Moskou steunde immers Vietnam, en daarmee de regering in Pnhom Penh.
Van de weeromstuit stond het Westen pal achter - onder anderen - Pol Pot.
Ondanks diens veroordeling blijft er een gordijn van onduidelijkheid rond
de Rode Khmer hangen. Waar zijn Ta Mok en Khieu Samphan, leiden zij delen
van de verscheurde beweging? Zat een van hen achter het 'volkstribunaal'?
Of is de zaak opgezet door Pol Pot zelf, zoals ook wel gespeculeerd wordt,
om verwarring te zaaien? Hoe het ook zij, de reactie van het Cambodjaanse
volk op zijn berechting heeft wel duidelijk gemaakt dat dat Pol Pot nooit
weer terug wil zien.
| ![[Buitenland]](../../logos/bui.logo.02.gif){kind=logo}
