zaterdag 29 maart 1997

Amerikaan heeft een fascinatie voor sektes door Marcella van der Wiel - NEW YORK, zaterdag Het klinkt te bizar voor woorden; 39 schijnbaar intelligente mensen van goede komaf die heilig geloven dat ze zullen worden opgepikt door een vliegende schotel en die de dood kiezen als transport naar de ruimte. En toch is dat precies wat er deze week gebeurde in Rancho Santa Fe, de goudkust van de Californische stad San Diego. Erger nog, experts vrezen dat dit nog maar het begin is en dat we de komende jaren zullen worden opgeschrikt door veel meer massa-zelfmoorden van mensen die behoren tot een van de duizenden sektes die over de hele wereld bestaan. Sinds de flower-power van de jaren zestig is Amerika echter sekteland bij uitstek. Niemand weet precies hoeveel er zijn maar schattingen variëren van 2000 tot 10.000. Enkele daarvan, zoals de Moonies en de Scientology Kerk, ronselen leden uit alle delen van de wereld en zijn bekend genoeg om scherp in de gaten te worden gehouden. Jim Jones Andere, zoals de 914 aanhangers van de Californische predikant Jim Jones die in 1978 in hun commune in Guyana zichzelf van het leven beroofden (of de dood werden ingejaagd) en de 80 zwaar bewapende aanhangers van 'messias' David Koresh die in 1993 in Waco Texas hun commune en zichzelf in vlammen deden opgaan na een beleg van 51 dagen door agenten van de Amerikaanse anti-drugs- en vuurwapenbrigade, kwamen pas in het nieuws nadat ze hun wanhoopsdaad pleegden. De 'Higher Source', de sekte waartoe de 39 mannen en vrouwen in San Diego behoorden, bestond al 22 jaar. Maar hoewel die af en toe in de publiciteit kwam, besteedde bijna niemand er enige aandacht aan. Totdat deze week hun al in verregaande staat van ontbinding verkerende lichamen werden gevonden in een kapitaal landhuis in Rancho Santa Fe. Hun leider, de 66-jarige Marshall Applewhite, Foto: AP Marshall Applewhite werd geteld onder de doden. In de grootste slaapkamer van het huis lag hij opgebaard in zijn eentje. Zijn aanhangers lagen op stapelbedden in de overige kamers, net als hun leider volledig gekleed in het zwart met aan hun voeten gloednieuwe zwarte Nike-sportschoenen, kennelijk speciaal gekocht voor de verre reis die ze gingen maken, 'een reis', zoals de nieuwsomroep CNN het uitdrukte, "van Cyperspace naar Outerspace". Een door de politie gemaakte video toonde alle gruwelijke details. De helderwitte dekens waar ze op lagen. De driekantige paarse doeken waarmee hun gezicht en bovenlichaam waren bedekt. De ingepakte koffers en tassen aan het voeteneind. De camera ging van kamer naar kamer en overal was het beeld hetzelfde: opgeruimde bureaus, netjes opgemaakte stapelbedden en toebedekte lijken. Rij na rij na rij. Komeet Hoe heeft deze Marshall Applewhite al deze mensen zover weten te krijgen? Dankzij de video's en de geschriften die de groep heeft achtergelaten en hun website 'Heavens Gate' (Hemelpoort) weten we dat ze geloofden in een 'hoger bestaan' in de ruimte, dat ze hun lichaam zagen als slechts een omhulsel van de geest, dat ze de komst van de komeet Hale-Bopp zagen als een teken dat ze hun tijdelijk bestaan op aarde moesten opgeven en dachten mee te kunnen reizen op een vliegende schotel die verstopt ging achter de komeet. Maar we weten ook dat het intelligente mensen waren die hun geld verdienden met het maken van computer-websites voor particulieren en bedrijven. Marshall Applewhite was een voormalige muziekleraar die in de jaren zestig 'flipte' en tijdelijk moest worden opgenomen in een inrichting in Houston, Texas. Daar ontmoette hij een verpleegster, Bonnie Lunettles, met wie hij begin jaren zeventig een cultus begon die science-fiction koppelde aan het Christelijk geloof. Ze noemden zich Do en Ti (naar de muzieknoten) en wisten op het hoogtepunt van hun 'roem' ca. 200 aanhangers om zich heen te vergaren. Na 1976 hoorde niemand meer iets van Applewhite en zijn cultus, die nog wel bestond maar nog slechts een handjevol leden telde. Totdat in 1993 ineens een grote advertentie verscheen in de krant USA Today, waarin Applewhite 'een laatste oproep' deed voor het vinden van geestverwanten. Hij zei dat de aarde op het punt stond 'gerecycled' te worden, sprak over de 'Luceferians', een kwaad ruimteras dat de mensheid in het geheim bestiert en waarin hij onderin in kleine lettertjes schreef: "Waarschuwing. Absorbatie en assimilatie van deze informatie kan leiden tot het verlies van gezin, huwelijk, vrienden, carrière, aanzien en geloofwaardigheid. Voortdurend gebruik ervan kan zelfs leiden tot het verlies van uw deelname in het menselijk koninkrijk." Woorden die nu een wrange naklank hebben. Fred Clothy, leider van de religieuze faculteit aan de universiteit van Pittsburgh, zegt dat alle sektes met elkaar gemeen hebben dat ze hun leden volledig isoleren van de buitenwereld waardoor ze gemakkelijk beïnvloedbaar worden. "Ze recruteren onder mensen die zekerheid zoeken, mensen die om de een of andere reden uit de boot zijn gevallen en ergens bij willen horen." Dat sektes juist in de Verenigde Staten zo'n vruchtbare voedingsbodem vinden, verklaart hij uit het feit dat het land deels gesticht is door religieuze splintergroeperingen. "De Pilgrims, de Puriteinen, de Quakers toentertijd werden die ook beschouwd als sektes. We hebben altijd een fascinatie behouden voor godsdienst in het algemeen en kleinere, sektarische, religies in het bijzonder", aldus Clothy, die zegt dat ook de uitgestrektheid van het land een rol speelt. Geborgenheid "Sektes gedijen in volledige afzondering." Psychologen wijzen ook op het lossere gezinsverband in Amerika, dat waarschijnlijk mede verklaart waarom er zoveel jongeren op zoek zijn naar de geborgenheid van een groep. Maar het zal waarschijnlijk altijd een raadsel blijven waarom 39 mensen, een groot deel daarvan waarschijnlijk ruim 20 jaar lang, zich vastklampt aan een gek, diens bizarre geloof in buitenaardse wezens en, uiteindelijk, in diens stelling dat alleen door het plegen van zelfmoord begonnen kan worden aan de grote ruimtereis. Eenzaamheid en verbittering lijken in de meeste gevallen de trieste drijfveren daartoe te zijn. Een 31-jarige vrouw, het haar gemillimeterd zoals alle leden van de Higher Source sekte, zegt in de vaarwel-video die de groep maakte: "Misschien zijn ze gek. Maar ik heb geen andere keus dan met ze mee te gaan want ik ben 31 jaar op deze planeet geweest en er is hier voor mij helemaal niets."

Auteursrechten voorbehouden 1996-1997, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape of Microsoft Internet Explorer