overzicht politieke gastenboeken

Wim Kok, 17 april 1998:

Sterk en sociaal (1)

In het buitenland wordt mij vaak gevraagd wat de sleutel is geweest voor het succes van Nederland in de afgelopen jaren. Samenwerking is één van de pijlers onder ons poldermodel.

Terwijl elders de hoge werkloosheid nauwelijks daalde en soms zelfs verder toenam kwamen er in Nederland een half miljoen mensen extra aan het werk.

Het overgrote deel van de extra werkgelegenheid kwam in het bedrijfsleven tot stand, in het bijzonder in het midden- en kleinbedrijf.

Wij zijn er in vier jaar tijd in geslaagd om de hardnekkige langdurige werkloosheid met maar liefst een kwart terug te dringen.

Door de sterk verbeterde verhouding tussen het aantal werkenden en niet-werkenden hebben we de uitkeringen, het minimumloon en het aow-pensioen jaar in, jaar uit kunnen verhogen. Zij gaan nu gelijk op met de gemiddelde verhoging van de cao-lonen. Daarnaast zijn de individuele huursubsidies fors verhoogd. Huurders met een minder hoog inkomen zijn er daardoor behoorlijk op vooruit gegaan. Na de huurverhogingen van eerdere jaren was dat ook hard nodig.

Ouderenaftrek
Ouderen profiteren niet rechtstreeks van de banengroei. Hun werkzame leven ligt in het verleden. In de periode van de wederopbouw na de oorlog en de jaren waarin de verzorgingsstaat vorm kreeg. Zij maken nu geen 'promotie' meer zoals veel werkenden. Daarom is voor ouderen met alleen aow of met aow en een klein aanvullend pensioen de 'ouderenaftrek' ingevoerd. Zij betalen nu minder belasting en hebben een hoger besteedbaar inkomen.

Het resultaat mag er zijn: terwijl mensen met een inkomen van twee keer modaal er in de afgelopen vier jaar met zo'n anderhalf procent in koopkracht op vooruit zijn gegaan bedroeg de verbetering voor de laagste inkomens een veelvoud daarvan. Voor alleenstaanden met alleen aow was de vooruitgang inclusief huursubsidie zelfs 9,25 procent.

Genoeg reden dus om inderdaad een internationale vergelijking met glans te doorstaan. Maar geen goede reden om op onze lauweren te rusten. Hoewel de inkomensverschillen tussen mensen op het minimum en met twee keer modaal kleiner dus niet groter zijn geworden, leven we nog steeds in een land waarin armoede en onaanvaardbare vormen van verrijking zij aan zij gaan.

Een hoofdpunt voor de komende vier jaar wordt een samenhangend beleid om armoede te bestrijden en het belastingstelsel te herzien. Nu we de afgelopen jaren voor het eerst in lange tijd hebben kunnen zorgen voor vooruitgang bij de laagste inkomens is er alle reden om daarmee verder te gaan. Die herziening van het belastingstelsel zal zodanig vorm krijgen dat mensen met een doorsnee inkomen uit arbeid met lagere lasten te maken krijgen. De overgang van de bijstand naar een baan zal beter gaan lonen dan nu soms het geval is.

Groener
Tegenover de lastenvermindering voor mensen met lagere inkomens en voor inkomen uit arbeid in het algemeen zal een verhoging van sommige andere belastingen op bijvoorbeeld energiegebruik en vervuiling komen te staan. Het belastingstelsel moet groener worden. We zijn dat aan onze kinderen verplicht. Bovendien zal de belasting op vermogensgroei en op aandelenopties worden verzwaard. Een beperking van sommige aftrekmogelijkheden kan worden benut om de gewone tarieven te verlagen.

Alles bij elkaar zal het nieuwe belastingstelsel voor een meer rechtvaardige spreiding van lasten moeten zorgen waarbij extremen worden ingedamd. Daarmee bedoel ik de zware last die nu drukt op mensen met een eenvoudig inkomen uit arbeid en de soms riante vluchtwegen die openstaan voor mensen met hoge inkomens.

Een sterk Nederland moet ook sociaal zijn. Eén van de bijzonderheden van ons land is de moeite die we doen om onze krachten te ontwikkelen én te bundelen. We willen iedereen laten delen in de welvaartsgroei. Daar is de afgelopen jaren een goed begin mee gemaakt. We hebben nu stevige grond onder de voeten. Welvaart is meer dan koopkracht of inkomen alleen. Veilige straten en buurten, goed onderwijs voor onze kinderen, betaalbare en toegankelijke gezondheidszorg, investeren in milieuverantwoorde mobiliteit zijn evenzeer bepalend voor de kwaliteit van het bestaan. Daarom wil ik volgende week - in de door De Telegraaf ter beschikking gestelde 'zendtijd' - juist daar verder op ingaan.

Wim Kok