Heldhaftige revanche op Engelsen in The Patriot

Mel Gibson bevrijdt Amerika

door Eric Koch

Hij probeerde het al eens in Schotland en doet het in 'The Patriot' nog eens dunnetjes over. Weer hakt Mel Gibson in op de gehate Engelse bezetter. Als de heldhaftige vrijheidsstrijder William Wallace voerde hij rond 1400 zelf de regie over het met Oscargoud omhangen epos 'Braveheart' en op de slagvelden van de Amerikaanse revolutie volgt hij eeuwen later de aanwijzingen van de Duitse emigrant Roland Emmerich.

Ook de patriottische kolonist Benjamin Martin is een held, vindt Gibson. "Hij zet zijn leven op het spel voor de vrijheid van anderen."

Als leider van een burgermilitie ondermijnt Gibson het Engelse leger met guerilla-tactieken.

Van harte gaat dat aanvankelijk niet. Na zijn hardhandige bijdrage aan de Franse en de Indiaanse oorlog ziet Benjamin Martin voor zijn geestesoog pelotons doden aan zich voorbij marcheren. "Ik heb altijd geweten dat mijn zonden me ooit zouden achterhalen", horen we weduwnaar Martin, vader van zeven kinderen, wanhopig zeggen, als de vrijheidsoorlog met bebloede vuist op zijn deur bonst.

Die tweeslachtigheid voegde Gibson zelf aan zijn rol toe. "Ik hou van complexe personages", zegt de Australische acteur, die onder anderen Mad Max en later Martin Riggs uit de 'Lethal Weapon'-serie een intrigerend waanzinnig trekje gaf. Maar als Martin zich eenmaal over zijn aarzeling heeft heengezet, zijn de dagen van de Engelse aanwezigheid in de Nieuwe Wereld geteld.

Verantwoordelijk voor dat keerpunt in de geschiedenis is Martins oudste zoon Gabriel (Heath Ledger), die met jeugdig idealisme afreist naar de slagvelden. Tijdens een kort verlof thuis wordt hij achterhaald door een groep soldaten van de wrede majoor Tavington (Jason Isaacs), die bij wijze van visitekaartje ter plekke een andere zoon van Benjamin Martin doodschiet en Gabriel meeneemt om hem elders te executeren. Dat leidt tot een ophefmakende scène waarin Martin met twee andere zoontjes het Engelse konvooi vanuit een hinderlaag overvalt om Gabriel te bevrijden.

Terwijl de beide kinderen met geweren een flink aantal roodjassen naar de eeuwige jachtvelden helpen, hakt Martin er met zijn tomahawk lustig op los. "Soms is geweld noodzakelijk en geoorloofd", oordeelt Mel Gibson. "Sommige mensen trokken in Amerika vergelijkingen met de recente schietpartijen op scholen, maar die kritiek op 'The Patriot' snijdt geen hout. Benjamin en zijn zoons proberen Gabriel te redden en je ziet duidelijk dat die angstige kinderen geen plezier in het schieten hebben. Oorlog dwingt tot desperate daden. Dat soort verhalen boeit me, gewone mensen in bijzondere omstandigheden. Niet het heldendom uit geschiedenisboeken. Belangrijker dan de veldslagen is het menselijke verhaal van 'The Patriot'", vindt Gibson, die (tot genoegen van Russell Crowe en George Clooney) de film van Emmerich verkoos boven 'Gladiator' en 'The Perfect Storm'.

"In het familieleven van 'The Patriot' kon ik mezelf herkennen", vertelt Gibson, zelf vader van zeven kinderen. "Van die kleine dingen: vader en zoon die samen een appel eten. Hoe ze praten. Of juist niet. Mijn vader was tijdens de Tweede Wereldoorlog vrijwilliger in Guadalcanal. Hij heeft me nooit iets verteld over zijn ervaringen daar. Ik heb er ook nooit naar gevraagd. 't Was kennelijk iets dat hij voor zichzelf wilde houden."

Mel Gibson als hoofdrolspeler

"Gabriel vraagt zijn vader op een gegeven moment wel diens oorlogsverleden. Als Benjamin daarover vertelt, begrijp je eens temeer tot welke gruwelijkheden mensen onder bepaalde omstandigheden in staat zijn. Ik mag me gelukkig prijzen dat ik zelf nooit tot dergelijke keuzes gedwongen ben. En ik zou er niet aan moeten denken dat een van mijn kinderen de wapens zou moeten opnemen."

Als hoofdstad van het land dat de jonge Verenigde Staten een helpende hand toestak in de vrijheidsstrijd tegen Engeland is Parijs een logische plek voor de Europese presentatie van 'The Patriot'. Londen zou ditmaal een wat minder hartelijke gastheer zijn geweest.

Gibson haalt zijn schouders op over de felle kritiek die de film vooral in de Engelse tabloids te verduren kreeg. "Ach, sommige Britse kranten proberen een vuurtje op te stoken, maar de Engelse bioscoopgangers kijken daar doorheen. En bovendien: Engelsen hebben me de dood ingestuurd in 'Gallipoli' en me daarna onthoofd in 'Braveheart'. Heb ik dan niet een beetje recht op revanche?"

Regie: Roland Emmerich

Cast: Mel Gibson, Heath Ledger, Joely Richardsen